อ้าย

Cognate with Lao ອ້າຍ (ʼāi) and Thai อ้าย (âai).

อ้าย (transliteration needed)

1. older brother

• เอื้อย (ʉ̂ai, “older sister”)

Cognate with Isan อ้าย, Lao ອ້າຍ (ʼāi), Northern Thai ᩋ᩶ᩣ᩠ᨿ, Khün ᩋ᩶ᩣ᩠ᨿ, Lü ᦀᦻᧉ (˙ʼaay²), Tai Dam ꪮ꫁ꪱꪥ, Shan ဢၢႆႈ (ʼāai).

อ้าย • (âai)

1. archaic form of ไอ้ (âi)
   • 1854, “๒๙๗ ประกาศห้ามมิให้ภิกษุสามเณรคบผู้หญิงมาพูดที่กุฎี (ณ วันศุกร เดือน ๑๐ ขึ้น ๑๐ ค่ำ ปีขาล พ.ศ. ๒๓๙๗)”, in ประชุมประกาศรัชกาลที่ ๔ ภาคปกิรณกะ ส่วนที่ ๑‎^[1], Bangkok: โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจ, published 1924, retrieved 29 May 2019:

     ตุลาการซักความต่อไป อีเพ็งรับเปนสัตยว่า เมื่อหนูยังเปนสมีอยู่วัดพระเชตุพนนั้น หนูกับอีเพ็งทำชำเรากันที่กุฎีหนูสองสามครั้ง

     dtù-laa-gaan sák kwaam dtɔ̀ɔ-bpai · ii peng ráp bpen-sàt wâa · mʉ̂ʉa âai nǔu yang bpen sà-mǐi yùu wát prá chêet-dtù-pon nán · âai nǔu gàp ii peng tam cham-rao gan tîi gù-dii âai nǔu sɔ̌ɔng sǎam kráng

     [As] the judge further interrogated [her on] the matter, I Pheng confessed the truth, saying: When Ai Nu was still a sami at Wat Phra Chettuphon, Ai Nu and I Pheng engaged in intercourse with each other for two or three times at the monastic house of Ai Nu.

อ้าย • (âai)

1. (archaic, now dialect) first; primary.
   • 2019 May 30 (last accessed), “พระประวัติ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส”, in สมุทรโฆษคำฉันท์‎^[2], Bangkok: โครงการห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ:

     ประสูติเมื่อวันเสาร์ เดือน ขึ้น ๕ ค่ำ ตรงกับวันที่ ๑๑ ธันวาคม ปีจอ พ.ศ. ๒๓๓๓

     bprà-sùut mʉ̂ʉa wan sǎo · dʉʉan âai · kʉ̂n · hâa · kâm · dtrong gàp wan tîi · sìp èt · tan-waa-kom · bpii jɔɔ · pút-tá-sàk-gà-ràat · sɔ̌ɔng-pan sǎam-rɔ́ɔi sǎam-sìp sǎam

     [The prince] was born on Saturday, the 5th day of the waxing moon of the 1st month, corresponding to the 11th day of December, 2333 BE, the Year of the Dog.

2. (archaic, now dialect, of a male child) first; first-born.
3. (archaic, now dialect, of a brother) oldest; first-born.
   • 1292/93, พ่อขุนรามคำแหง, “จารึกพ่อขุนรามคำแหง (ด้านที่ ๑)”, in ประชุมพงศาวดาร ฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม ๓, Bangkok: กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, published 1999, →ISBN, page 8:

     พ่อกูชื่อสรีอีนทราทิตย แม่กูชื่อนางเสือง พี่กูชื่อบานเมือง ตูพี่น้องท้องเดียวห้าคน ผู้ชายสาม ผู้หญิงโสง พี่เผือผู้ตายจากเผือเตียมแต่ยังเล็ก

     pɔ̂ɔ guu chʉ̂ʉ sǐi in-traa-tít · mɛ̂ɛ guu chʉ̂ʉ naang sʉ̌ʉang · pîi guu chʉ̂ʉ baan mʉʉang · dtuu pîi-nɔ́ɔng tɔ́ɔng diao hâa kon · pûu-chaai sǎam · pûu-yǐng sǒong · pîi pʉ̌ʉa pûu âai dtaai jàak pʉ̌ʉa dtiiam-dtɛ̀ɛ yang lék

     My father is called Si Inthrathit. My mother is called Nang Sueang. My elder brother is called Ban Mueang. We, five brothers and sisters from the same womb, [are] three men [and] two women. Our elder brother, the eldest one, departed from us since [he was/we were] still young.

• (antonym(s) of “feminine”): เอื้อย (ʉ̂ai)