-ді

• -ды (-dy), -ты (-ty), -ті (-tı)

From Proto-Turkic *-ti. Cognate with Kyrgyz -ди (-di), Southern Altai -ди (-di), Turkish -di.

-ді • (-dı)

1. -ed (Used to form past tense)

   Ол музыка тыңдады.

   Ol muzyka tyñdady.

   He listened to music.

2. (archaic or literary) form of еді (edı)
   • 1947, Мұхтар Әуезов [Mūxtar Äuezov], Абай жолы, II [Abai joly, II]:

     Үйде Тәкежанның көк қаршығасы бар-ды

     Üide Täkejannyñ kök qarşyğasy bar-dy

     There was Takezhan's hawk at home.

   • 1982, Ілияс Есенберлин [Iliäs Esenberlin], Алтын Орда, I [Altyn Orda, I]:

     Бұл шаһарлар осы тұста діни орталықтар саналатын-ды.

     Būl şaharlar osy tūsta dıni ortalyqtar sanalatyn-dy.

     These cities were considered religious centers at that time.

• -іп (-ıp, “suffix forming past inferential tense”)
• -ған (-ğan, “suffix forming past perfect tense”)
• -атын (-atyn, “suffix forming past habitual tense”)

Probably from Proto-Turkic *tur-. Cognate with Turkish -dir.

-ді • (-dı)

1. Third-person singular ending.

   Келеді.

   Keledı.

   He/She/It will come.

• It is mostly used only after -й (-i) and -іп (-ıp) suffixes in modern Kazakh.
• Colloquially when it comes after -й (-i), it's usually shortened to -т (-t):

  барады > барат

See the corresponding lemma form.

-ді • (-dı)

1. Form of -ні (-nı) in soft words and after voiced consonants or И, Ю.
2. Form of -лі (-lı) in soft words and after voiced consonants or И, Ю.