umieć

• humieć

Inherited from Proto-Slavic *uměti. By surface analysis, um +‎ -eć. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /umʲɛt͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /umʲɛt͡ɕʲ/

umieć impf

1. (attested in Greater Poland, Lesser Poland, Masovia) to know; to know how (to have knowledge on, to understand) [with infinitive ‘to do what’]
   • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 145:

     Thy, ktory czczysz, bacz, poprawyay, yestly vmyesz, iestly nye vmyesz, day pokoy... Sz kthorych telko thym, ktorzy lepyey vmyeya, dawam... szye poprawyacz

     [Ty, ktory czcisz, bacz, poprawiaj, jestli umiesz, jestli nie umiesz, daj pokoj... Z ktorych telko tym, ktorzy lepiej umieją, dawam... sie poprawiać]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 88, 15:

     Blogoslawoni lud, iensze vme spewane (qui scit iubilationem)

     [Błogosławiony lud, jenże umie śpiewanie (qui scit iubilationem)]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 21:

     Wstawyami, aby ryczerz kazdi... pod pewną... chorangwyą... staal, yszbi... vmyaal myestcze wząncz (ut... sciat capere locum) pewne kv obronye szwey chorąngwye

     [Ustawiamy, aby rycerz każdy... pod pewną... chorągwią... stał, iżby... umiał miestce wziąć (ut... sciat capere locum) pewne ku obronie swej chorągwie]

2. (attested in Lesser Poland) to know (to speak a language) [with po (+ locative) ‘what language’]
   • 1892 [1484], Hieronim Łopaciński, editor, Reguła trzeciego zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV i początku XVI‎^[2], Krakow, page 720:

     Kto nye vmye po laczynye (illiteratus), ma zmovyczi... pyączidziessyąth paczierzy

     [Kto nie umie po łacinie (illiteratus), ma smowić... pięćdziesiąt pacierzy]

3. (attested in Greater Poland) to be able to; can, to know how (to have the ability or knowledge to do something)
   • 1959 [1444], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1647, Poznań:

     Szaffranyecz nye ma othbywacz szadna dawnoscza szemszka, yedno othpowedacz, yako nalepy hwmye

     [Szafraniec nie ma otbywać żadną dawnością ziemską, jedno otpowiedać, jako nalepi humie]

4. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. to doubt
      • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[3], [4], [5]}, volume XXIV, page 49:

        Cui deus pater ait: Quid miraris, Gabriel? Nonne missus fuisti prius a me ad Zachariam... et omnia dicta tua et promissa habebunt effectum?... Cur ergo ambiis, humyeyesch

        [Cui deus pater ait: Quid miraris, Gabriel? Nonne missus fuisti prius a me ad Zachariam... et omnia dicta tua et promissa habebunt effectum?... Cur ergo ambiis, humiejesz?]

• Polish: umieć
• Silesian: umieć

• Boryś, Wiesław (2005) “umieć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “umieć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “umieć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish umieć. By surface analysis, um +‎ -eć.

• IPA^(key): /ˈu.mjɛt͡ɕ/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -umjɛt͡ɕ
• Syllabification: u‧mieć

umieć impf

1. (transitive) to be able to; can, to know how (to have the ability or knowledge to do something) [with infinitive ‘to do what’]

   Synonym: potrafić

2. (transitive) to know (to be able to recite from memory)
3. (transitive, proscribed) to know (having learned, to be able to apply, e.g. a language)

   Synonym: znać

4. (transitive) to be able to; can, to know how (to do better than others) [with infinitive ‘to do what’]
5. (intransitive, obsolete) to know (to perceive the truth or factuality of; to be certain of or that)

   Synonym: wiedzieć

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), umieć is one of the most used words in Polish, appearing 2 times in scientific texts, 0 times in news, 13 times in essays, 30 times in fiction, and 43 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 88 times, making it the 726th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

• umieć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• umieć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “umieć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “UMIEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 10.12.2018
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “umieć”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “umieć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “umieć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 293
• umieć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

• umjeć (Steuer's Silesian Alphabet)

Inherited from Old Polish umieć.

• IPA^(key): /ˈu.mjɛt͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -umjɛt͡ɕ
• Syllabification: u‧mieć

umieć impf

1. (transitive) to be able to; can, to know how (to have the ability or knowledge to do something)

This verb needs an inflection-table template.

• umiec in dykcjonorz.eu
• umieć in silling.org