wypowiedzieć

From wy- +‎ powiedzieć. First attested in the fifteenth century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /vipɔvʲɛd͡ʑʲɛt͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /vipɔvʲɛd͡ʑʲɛt͡ɕʲ/

wypowiedzieć pf (imperfective wypowiadać)

1. to express verbally; to say; to tell about
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[1], page 3:

     Zyvoth tey blogoslavyoney dzyevyczye tobye vypovyem (reserabo)

     [Żywot tej błogosławionej dziewice tobie wypowiem (reserabo)]

2. to explain
   • 1874-1891 [Fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume XXII, page 321:

     Dominus Iesus ore suo sanctissimo explicat vlg. vypovyedzyal

     [Dominus Iesus ore suo sanctissimo explicat vlg. wypowiedział]

3. (attested in Lesser Poland) to expel
   • 1968 [Fifteenth century], Roman Laskowski, Józef Reczek, editors, Glosy polskie rękopisu Sermones de tempore et de sanctis nr. XV 32 Biblioteki OO. Dominikanów w Krakowie z drugiej połowy XV wieku‎^[5], Sandomierz: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, page 74:

     Nec hospitare, quia perpetue proscripti, wypowyedzany, erunt de sancta civitate

     [Nec hospitare, quia perpetue proscripti, wypowiedziani, erunt de sancta civitate]

   • 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[6], section 22,2:

     Przikazal, abi bily sebrany wszitci wipowyedzeny (proselyti)

     [Przkazał, aby byli sebrani wszytcy wypowiedzeni (proselyti)]

   • 1962 [c. 1420], Stanisław Urbańczyk, editor, Wokabularz trydencki‎^[7], number 414:

     Wipowedzani exul

     [Wypowiedziany exul]

4. to exclude; to remove
   • 1930 [c. 1455], “II Esdr”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[8], 9, 4:

     Zatym bilo viwolano..., abi bil wypowyedzan s pospolstwa lyvda, gensze gest z iøczstwa prziszedl (ut... alienus iudicaretur a multitudine captivitatis)

     [Zatym było wywołano..., aby był wypowiedzian z pospolstwa luda, jenże jest z jęcstwa przyszedł (ut... alienus iudicaretur a multitudine captivitatis)]

• Polish: wypowiedzieć

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “wypowiedzieć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish wypowiedzieć. By surface analysis, wy- +‎ powiedzieć.

• IPA^(key): /vɘ.pɔˈvjɛ.d͡ʑɛt͡ɕ/

• Audio 1; “wypowiedzieć”:

  (file)

• Audio 2; “wypowiedzieć się”:

  (file)

• Rhymes: -ɛd͡ʑɛt͡ɕ
• Syllabification: wy‧po‧wie‧dzieć

wypowiedzieć pf (imperfective wypowiadać)

1. (transitive) to voice, to utter (to express verbally, e.g. one's opinions)

   Synonym: wyrazić

2. (transitive) to say out loud (to articulate orally, e.g. a particular word)
3. (transitive) to say out loud (to articulate orally)

   Synonym: wymówić

4. (transitive) to terminate; to give notice (to resolve an agreement) [with dative ‘for whom’]

   Synonym: wymówić

   wypowiedzieć posłuszeństwo ― to rebel (literally, “to denounce obedience”)

5. (reflexive with się) to speak out, to speak up, to speak one's mind to air, to voice (to speak one's opinion) [with o (+ locative) ‘about what/whom’], [with za (+ instrumental) ‘in support of what/whom’], [with przeciwko (+ dative) ‘against what/whom’], [with w (+ locative) ‘in what issue’]

   Synonym: wyrazić się

6. (reflexive with się) to air (to express oneself through some form of art) [with przez (+ accusative) ‘by what means/through what’], [with w (+ locative) ‘in what issue’]

• wypowiedzieć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• wypowiedzieć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wypowiedzieć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wypowiedzieć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “WYPOWIEDZIEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 7 April 2010
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wypowiedzieć”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “wypowiedzieć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wypowiedzieć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 981
• wypowiedzieć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego