चित्त

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit चित्त (citta).

Pronunciation

(Delhi) IPA^(key): /t͡ʃɪt̪t̪/, [t͡ʃɪt̪(ː)]

Noun

चित्त • (citt) m (Urdu spelling چت)

mind
heart

Declension

Declension of *चित्त* (masc cons-stem)
	singular	plural
direct	चित्त citt	चित्त citt
oblique	चित्त citt	चित्तों cittõ
vocative	चित्त citt	चित्तो citto

Synonyms

(mind): मन (man), जी (jī)
(heart): दिल (dil), हृदय (hŕday)

References

Bahri, Hardev (1989) “चित्त”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.
Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “चित्त”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
Platts, John T. (1884) “चित्त”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.
McGregor, Ronald Stuart (1993) “चित्त”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press

Nepali

Pronunciation

IPA^(key): [t͡sit̪̚t̪ʌ]
Phonetic Devanagari: चित्त

Noun

चित्त • (citta)

References

“चित्त”, in नेपाली बृहत् शब्दकोश (nepālī br̥hat śabdakoś) [Comprehensive Nepali Dictionary]‎^[1], Kathmandu: Nepal Academy, 2018
Schmidt, Ruth L. (1993) “चित्त”, in A Practical Dictionary of Modern Nepali, Ratna Sagar

Pali

Alternative forms

Alternative scripts

citta (Latin script)
𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢 (Brahmi script)
চিত্ত (Bengali script)
චිත‍්ත (Sinhalese script)
စိတ္တ or ၸိတ္တ or ၸိတ်တ (Burmese script)
จิตฺต or จิตตะ (Thai script)
ᨧᩥᨲ᩠ᨲ (Tai Tham script)
ຈິຕ຺ຕ or ຈິຕຕະ (Lao script)
ចិត្ត (Khmer script)
𑄌𑄨𑄖𑄴𑄖 (Chakma script)

Etymology

From Sanskrit चित्त (citta).

Noun

चित्त n

Devanagari script form of citta

Declension

Declension table of "चित्त" (neuter)

Case \ Number	Singular	Plural
Nominative (first)	चित्तं (cittaṃ)	चित्तानि (cittāni)
Accusative (second)	चित्तं (cittaṃ)	चित्तानि (cittāni)
Instrumental (third)	चित्तेन (cittena)	चित्तेहि (cittehi) or चित्तेभि (cittebhi)
Dative (fourth)	चित्तस्स (cittassa) or चित्ताय (cittāya) or चित्तत्थं (cittatthaṃ)	चित्तानं (cittānaṃ)
Ablative (fifth)	चित्तस्मा (cittasmā) or चित्तम्हा (cittamhā) or चित्ता (cittā)	चित्तेहि (cittehi) or चित्तेभि (cittebhi)
Genitive (sixth)	चित्तस्स (cittassa)	चित्तानं (cittānaṃ)
Locative (seventh)	चित्तस्मिं (cittasmiṃ) or चित्तम्हि (cittamhi) or चित्ते (citte)	चित्तेसु (cittesu)
Vocative (calling)	चित्त (citta)	चित्तानि (cittāni)

Sanskrit

Alternative scripts

চিত্ত (Assamese script)
ᬘᬶᬢ᭄ᬢ (Balinese script)
চিত্ত (Bengali script)
𑰓𑰰𑰝𑰿𑰝 (Bhaiksuki script)
𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢 (Brahmi script)
စိတ္တ (Burmese script)
ચિત્ત (Gujarati script)
ਚਿਤ੍ਤ (Gurmukhi script)
𑌚𑌿𑌤𑍍𑌤 (Grantha script)
ꦕꦶꦠ꧀ꦠ (Javanese script)
𑂒𑂱𑂞𑂹𑂞 (Kaithi script)
ಚಿತ್ತ (Kannada script)
ចិត្ត (Khmer script)
ຈິຕ຺ຕ (Lao script)
ചിത്ത (Malayalam script)
ᢜᡳᢠᢠᠠ (Manchu script)
𑘓𑘱𑘝𑘿𑘝 (Modi script)
ᢋᠢᢐᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
𑦳𑧒𑦽𑧠𑦽 (Nandinagari script)
𑐔𑐶𑐟𑑂𑐟 (Newa script)
ଚିତ୍ତ (Odia script)
ꢗꢶꢡ꣄ꢡ (Saurashtra script)
𑆖𑆴𑆠𑇀𑆠 (Sharada script)
𑖓𑖰𑖝𑖿𑖝 (Siddham script)
චිත‍්ත (Sinhalese script)
𑩡𑩑𑩫 𑪙𑩫 (Soyombo script)
𑚏𑚮𑚙𑚶𑚙 (Takri script)
சித்த (Tamil script)
చిత్త (Telugu script)
จิตฺต (Thai script)
ཙི་ཏྟ (Tibetan script)
𑒔𑒱𑒞𑓂𑒞 (Tirhuta script)
𑨣𑨁𑨙𑩇𑨙 (Zanabazar Square script)

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-European *kʷittós

Proto-Indo-European *kʷeyt-der.

Sanskrit चित्त (citta)

Inherited from Proto-Indo-Iranian *čitˢtás, from Proto-Indo-European *kʷit-tó-s (“noticed”), from the root *kʷeyt- (“to notice”).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /t͡ɕit.tɐ́/, [t͡ɕit̚.tɐ́]
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /t͡ɕit̪.t̪ɐ/, [t͡ɕit̪̚.t̪ɐ]
Hyphenation: चित्‧त

Adjective

चित्त • (cittá) stem (root चित्)

noticed
Antonym: अचित्त (acittá, “unnoticed”)
aimed at, longed for
appeared, visible

Declension

Masculine a-stem declension of चित्त
	singular	dual	plural
nominative	चित्तः (cittáḥ)	चित्तौ (cittaú) चित्ता¹ (cittā́¹)	चित्ताः (cittā́ḥ) चित्तासः¹ (cittā́saḥ¹)
accusative	चित्तम् (cittám)	चित्तौ (cittaú) चित्ता¹ (cittā́¹)	चित्तान् (cittā́n)
instrumental	चित्तेन (citténa)	चित्ताभ्याम् (cittā́bhyām)	चित्तैः (cittaíḥ) चित्तेभिः¹ (cittébhiḥ¹)
dative	चित्ताय (cittā́ya)	चित्ताभ्याम् (cittā́bhyām)	चित्तेभ्यः (cittébhyaḥ)
ablative	चित्तात् (cittā́t)	चित्ताभ्याम् (cittā́bhyām)	चित्तेभ्यः (cittébhyaḥ)
genitive	चित्तस्य (cittásya)	चित्तयोः (cittáyoḥ)	चित्तानाम् (cittā́nām)
locative	चित्ते (citté)	चित्तयोः (cittáyoḥ)	चित्तेषु (cittéṣu)
vocative	चित्त (cítta)	चित्तौ (cíttau) चित्ता¹ (cíttā¹)	चित्ताः (cíttāḥ) चित्तासः¹ (cíttāsaḥ¹)

¹Vedic

Feminine ā-stem declension of चित्ता
	singular	dual	plural
nominative	चित्ता (cittā́)	चित्ते (citté)	चित्ताः (cittā́ḥ)
accusative	चित्ताम् (cittā́m)	चित्ते (citté)	चित्ताः (cittā́ḥ)
instrumental	चित्तया (cittáyā) चित्ता¹ (cittā́¹)	चित्ताभ्याम् (cittā́bhyām)	चित्ताभिः (cittā́bhiḥ)
dative	चित्तायै (cittā́yai)	चित्ताभ्याम् (cittā́bhyām)	चित्ताभ्यः (cittā́bhyaḥ)
ablative	चित्तायाः (cittā́yāḥ) चित्तायै² (cittā́yai²)	चित्ताभ्याम् (cittā́bhyām)	चित्ताभ्यः (cittā́bhyaḥ)
genitive	चित्तायाः (cittā́yāḥ) चित्तायै² (cittā́yai²)	चित्तयोः (cittáyoḥ)	चित्तानाम् (cittā́nām)
locative	चित्तायाम् (cittā́yām)	चित्तयोः (cittáyoḥ)	चित्तासु (cittā́su)
vocative	चित्ते (cítte)	चित्ते (cítte)	चित्ताः (cíttāḥ)

¹Vedic
²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of चित्त
	singular	dual	plural
nominative	चित्तम् (cittám)	चित्ते (citté)	चित्तानि (cittā́ni) चित्ता¹ (cittā́¹)
accusative	चित्तम् (cittám)	चित्ते (citté)	चित्तानि (cittā́ni) चित्ता¹ (cittā́¹)
instrumental	चित्तेन (citténa)	चित्ताभ्याम् (cittā́bhyām)	चित्तैः (cittaíḥ) चित्तेभिः¹ (cittébhiḥ¹)
dative	चित्ताय (cittā́ya)	चित्ताभ्याम् (cittā́bhyām)	चित्तेभ्यः (cittébhyaḥ)
ablative	चित्तात् (cittā́t)	चित्ताभ्याम् (cittā́bhyām)	चित्तेभ्यः (cittébhyaḥ)
genitive	चित्तस्य (cittásya)	चित्तयोः (cittáyoḥ)	चित्तानाम् (cittā́nām)
locative	चित्ते (citté)	चित्तयोः (cittáyoḥ)	चित्तेषु (cittéṣu)
vocative	चित्त (cítta)	चित्ते (cítte)	चित्तानि (cíttāni) चित्ता¹ (cíttā¹)

¹Vedic

Noun

चित्त • (cittá) stem, n (root चित्)

Declension

Neuter a-stem declension of चित्त
	singular	dual	plural
nominative	चित्तम् (cittám)	चित्ते (citté)	चित्तानि (cittā́ni) चित्ता¹ (cittā́¹)
accusative	चित्तम् (cittám)	चित्ते (citté)	चित्तानि (cittā́ni) चित्ता¹ (cittā́¹)
instrumental	चित्तेन (citténa)	चित्ताभ्याम् (cittā́bhyām)	चित्तैः (cittaíḥ) चित्तेभिः¹ (cittébhiḥ¹)
dative	चित्ताय (cittā́ya)	चित्ताभ्याम् (cittā́bhyām)	चित्तेभ्यः (cittébhyaḥ)
ablative	चित्तात् (cittā́t)	चित्ताभ्याम् (cittā́bhyām)	चित्तेभ्यः (cittébhyaḥ)
genitive	चित्तस्य (cittásya)	चित्तयोः (cittáyoḥ)	चित्तानाम् (cittā́nām)
locative	चित्ते (citté)	चित्तयोः (cittáyoḥ)	चित्तेषु (cittéṣu)
vocative	चित्त (cítta)	चित्ते (cítte)	चित्तानि (cíttāni) चित्ता¹ (cíttā¹)

¹Vedic

Descendants

Terms inherited from चित्त (citta)

Dardic:
- Kalasha: čit
- Kashmiri: ژێتھ (ċeth)
- Khowar: چیت (čīt)
- → Proto-Nuristani:
  - Kamkata-viri: čit
  - Prasuni: čīt
  - Waigali: čīt
Pali: citta
- → Burmese: စိတ် (cit)
- → Malay: cita, cipta
  - → Indonesian: cita, cipta
- → Khmer: ចិត្ត (cət)
Prakrit: 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢 (citta)
- Central:
  - Ardhamagadhi Prakrit:
    - Old Awadhi: चीत (cīta)
      - ⇒ Old Awadhi: चितवइ (citavaï)
  - Sauraseni Prakrit:
    - Hindustani: cīt, cītnā
      - Hindi: चीत, चितना, चिताना (citānā)
      - Urdu: چِیت (cīt), چِیتنَا (cītnā), چِتَانَا (citānā)
- Eastern:
  - Magadhi Prakrit:
    - Assamese: চিত (sit)
    - Bengali: চিৎ (cit)
      - ⇒ Bengali: চেতান (cetan)
    - Bihari:
      - Maithili: चित (cit)
- Northern:
  - Khasa Prakrit:
    - Central Pahari:
      - Kumaoni: चित (cit)
    - Eastern Pahari:
      - ⇒ Nepali: चिताउनु (citāunu)
- Northwestern:
  - Paisaci Prakrit:
    - Takka Apabhramsa:
      - Punjabi: cití
        Gurmukhi script: ਚਿਤਿ
        
        Shahmukhi script: چِتِ
    - Vracada Apabhramsa:
      - Sindhi: citu
        Arabic script: چِتُ
        
        Devanagari script: चितु
        
        ⇒ Sindhi: citavaṇu
        Arabic script: چِتَوَڻُ
        
        Devanagari script: चितवणु
- Southern:
  - Helu Prakrit:
    - Dhivehi: ހިތް (hit̊)
    - Sinhalese: සිත (sita), හිත (hita)
- Western:
  - Sauraseni Prakrit:
    - Gujarati: ચિત (cit), ચિતડું (citḍũ)
      - ⇒ Gujarati: ચિતવું (citvũ)
    - Old Marwari: चित (cit)

Terms borrowed from चित्त (citta)

→ Punjabi: ਚਿੱਤ (citta)
→ Hindi: चित्त (citt)
→ Nepali: चित्त (citta)
→ Telugu: చిత్తము (cittamu)

References

Monier Williams (1899) “चित्त”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 395.