ขี่

See also: ข, ขี้, and ขู่

Thai

Pronunciation

Orthographic/Phonemic		ขี่ kʰ ī ˋ
Romanization	Paiboon	kìi
Romanization	Royal Institute	khi
(standard) IPA^(key)		/kʰiː˨˩/^(R)

Etymology 1

From Proto-Southwestern Tai *kʰwiːᴮ (“to ride”), from Middle Chinese 騎 (MC gje, “to ride”).^[1] Cognate with Lao ຂີ່ (khī), Lü ᦃᦲᧈ (ẋii¹), Tai Dam ꪄꪲ꪿, Shan ၶီႇ (khìi), Ahom 𑜁𑜣 (khī), Zhuang gwih, Nong Zhuang kiq.

Verb

ขี่ • (kìi) (abstract noun การขี่)

(transitive) to ride, to be mounted, or to be seated (on a vehicle)^[2]
- 1855, “แผ่นดินขุนวรวงษาธิราช”, in พระราชพงษาวดาร ฉบับพระราชหัดถเลขา, กรุงเทพฯ: หอพระสมุดวชิรญาณ, published 1912, page 22:
  
  ขุนพิเรนทรเทพ หลวง ศรี ยศ หมื่น ราช เสน่หา...เรือคนละลำ พลพายมีสาตราวุธครบมือ
  kǔn pí-reen-têep · lǔuang sǐi yót · mʉ̀ʉn râat sà-nèe-hǎa ... kìi rʉʉa kon-lá lam · pon-lá-paai mii sàat-dtraa-wút króp-mʉʉ
  Khun Phirenthep, Luang Siyot, [and] Muen Ratsaneha […] each riding [upon] a different boat with oarsmen fully armed.
- 1635, “พระธรรมนูน”, in ประมวลกฎหมายรัชกาลที่ ๑ จุลศักราช ๑๑๖๖ พิมพ์ตามฉะบับหลวงตรา ๓ ดวง, พระนคร: มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง, published 1939, page 145:
  
  ตรา พระ ยมราชสิง
  dtraa prá yom-má-râat kìi sǐng
  the seal of the holy King Yama mounted [upon] a lion
(transitive) to ride, drive, propel or operate (a vehicle)
Synonyms: ขับ (kàp), ขับขี่ (kàp-kìi), บังคับ (bang-káp)
(transitive, now only found in combination) to drive; to force; to compel; to press
Synonyms: กด (gòt), บีบ (bìip), เค้น (kén), บังคับ (bang-káp)

Derived terms

กดขี่ (gòt-kìi)
ข่มขี่
ขับขี่ (kàp-kìi)
ขี่คอ
ขี่ช้างจับตั๊กแตน (kìi-cháang-jàp-dták-gà-dtɛɛn)
ขี่หลัง
คนขี่

Etymology 2

Pronoun

ขี่ • (kìi)

obsolete form of กี่ (gìi)

References

^ Pittayaporn, Pittayawat (2014) “Layers of Chinese Loanwords in Proto-Southwestern Tai as Evidence for the Dating of the Spread of Southwestern Tai”, in MANUSYA: Journal of Humanities, volume 20 (special issue), Bangkok: Chulalongkorn University, →ISSN, pages 47–68.
^ ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 47: “ขี่ ก. นั่ง, นั่งยานพาหนะ”

[1] Pittayaporn, Pittayawat (2014) “Layers of Chinese Loanwords in Proto-Southwestern Tai as Evidence for the Dating of the Spread of Southwestern Tai”, in MANUSYA: Journal of Humanities, volume 20 (special issue), Bangkok: Chulalongkorn University, →ISSN, pages 47–68.

[2] ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 47: “ขี่ ก. นั่ง, นั่งยานพาหนะ”

[1]

[2]