စာ

Burmese

Pronunciation

  • IPA(key): /sà/
  • Romanization: MLCTS: ca • ALA-LC: cā • BGN/PCGN: sa • Okell: sa

Etymology 1

Probably from Proto-Sino-Tibetan *tsa ~ za (though this is not mentioned by STEDT). Cognate with သား (sa:, son, child), စာ (ca, to sympathise with; to be considerate to; to have consideration for). Compare Old Chinese (OC *ʔslɯʔ, “child”), (OC *zlɯs, “to bear; to give birth; to breed; to love; Chinese character”); see the latter for more.

Another theory by Luce compares the word to (OC *sjaːʔ, “to carry, write, copy”).[1]

Noun

စာ • (ca) (classifier ရွက် or လုံး or ပုဒ်)

  1. writing
  2. (in compounds) written language
    ဗမာစာ/မြန်မာစာba.maca/mranmaca(written) Burmese
    အင်္ဂလိပ်စာangga.lipca(written) English
  3. letter (written or printed communication)
  4. writing or works
  5. poetry, verse
  6. lessons (for study)
  7. birthmark
Derived terms
  • ကတိစာချုပ် (ka.ti.cahkyup)
  • ကျက်စာ (kyakca)
  • ကျမ်းကိုးစာရင်း (kyam:kui:carang:)
  • ကျမ်းစာ (kyam:ca)
  • ကျိန်စာ (kyinca)
  • ကျိန်စာစူး (kyincacu:)
  • ကျိန်စာတိုက် (kyincatuik)
  • ကျိန်စာမိ (kyincami.)
  • ကျိန်စာဝ (kyincawa.)
  • ကျိန်စာသင့် (kyincasang.)
  • ကျောက်စာ (kyaukca)
  • ကျောက်စာတိုင် (kyaukcatuing)
  • ကျောင်းသုံးစာအုပ် (kyaung:sum:caup)
  • ကြေညာစာတမ်း (kre-nyacatam:)
  • ကြော်ငြာစာ (krau-ngraca)
  • ကလေးစာပေ (ka.le:cape)
  • ကိုယ်စားလှယ်လွှဲစာ (kuiyca:hlaihlwai:ca)
  • ကိုယ်ပိုင်စာကြည့်တိုက် (kuiypuingca-krany.tuik)
  • ကုန်အမှာစာ (kun-a.hmaca)
  • ကော်ပီစာအုပ် (kaupicaup)
  • ခန့်စာ (hkan.ca)
  • ချောစာ (hkyau:ca)
  • ခေတ်စမ်းစာပေ (hketcam:cape)
  • ခဲစာလုံး (hkai:calum:)
  • ဂီတစာဆို (gita.cahcui)
  • ငွေစာရင်း (ngwecarang:)
  • ငှက်စာဆော် (hngakcahcau)
  • စာကျက် (ca-kyak)
  • စာကျန်မှတ် (ca-kyanhmat)
  • စာကျိုးစာပျက် (ca-kyui:ca-pyak)
  • စာကြည့် (ca-krany.)
  • စာကြပ်စာမ (ca-krapcama.)
  • စာကြမ်း (ca-kram:)
  • စာကြီးပေကြီး (ca-kri:pe-kri:)
  • စာကြောင်း (ca-kraung:)
  • စာကိုယ် (cakuiy)
  • စာကူး (caku:)
  • စာကူးစက် (caku:cak)
  • စာချန်မှတ် (cahkyanhmat)
  • စာချပ် (cahkyap)
  • စာချွန်တော် (cahkywantau)
  • စာချိုး (cahkyui:)
  • စာချီ (cahkyi)
  • စာချုပ် (cahkyup)
  • စာချုပ်စာတမ်း (cahkyupcatam:)
  • စာချုပ်ပေတည်း (cahkyuppetany:)
  • စာခွက် (cahkwak)
  • စာခုံ (cahkum)
  • စာခေါင်း (cahkaung:)
  • စာစကား (caca.ka:)
  • စာစစ် (cacac)
  • စာစဉ် (cacany)
  • စာစပ် (cacap)
  • စာစီ (caci)
  • စာစီကုံး (cacikum:)
  • စာစီစာကုံး (cacicakum:)
  • စာစောင် (cacaung)
  • စာဆို (cahcui)
  • စာညွန့် (ca-nywan.)
  • စာညှင်း (cahnyang:)
  • စာတက် (catak)
  • စာတည်း (catany:)
  • စာတတ်ပေတတ် (catatpetat)
  • စာတန်း (catan:)
  • စာတမ်း (catam:)
  • စာတွေ့ (ca-twe.)
  • စာတွဲ (ca-twai:)
  • စာတိုက် (catuik)
  • စာတိုင် (catuing)
  • စာတိုပေစ (catuipeca.)
  • စာတော်ပြန် (catau-pran)
  • စာထည့် (cahtany.)
  • စာထောက်စာမ (cahtaukcama.)
  • စာနက် (canak)
  • စာနီ (cani)
  • စာပစ် (capac)
  • စာပဒေသာ (capa.desa)
  • စာပြ (ca-pra.)
  • စာပြင် (ca-prang)
  • စာပြန် (ca-pran)
  • စာပြန်ပွဲ (ca-pranpwai:)
  • စာပြု (ca-pru.)
  • စာပြောင် (ca-praung)
  • စာပြောဆရာ (ca-prau:hca.ra)
  • စာပလွေ (capa.lwe)
  • စာပို (capui)
  • စာပို့ (capui.)
  • စာပိုဒ် (capuid)
  • စာပုံး (capum:)
  • စာပုံနှိပ်စက် (capumhnipcak)
  • စာပုံနှိပ်တိုက် (capumhniptuik)
  • စာပေ (cape)
  • စာပေး (cape:)
  • စာဖတ် (cahpat)
  • စာဖတ်ပရိသတ် (cahpatpa.ri.sat)
  • စာဖွဲ့ (cahpwai.)
  • စာမတတ်သူ (cama.tatsu)
  • စာမျက်နှာ (ca-myakhna)
  • စာမူ (camu)
  • စာမူကြမ်း (camu-kram:)
  • စာမူခ (camuhka.)
  • စာမေးပွဲ (came:pwai:)
  • စာမေးပွဲစစ် (came:pwai:cac)
  • စာမေးပွဲဖြေ (came:pwai:hpre)
  • စာရင်း (carang:)
  • စာရင်းကိုက် (carang:kuik)
  • စာရင်းကိုင် (carang:kuing)
  • စာရင်းကိုင်ပညာ (carang:kuingpa.nya)
  • စာရင်းကုပ် (carang:kup)
  • စာရင်းကောက် (carang:kauk)
  • စာရင်းချုပ် (carang:hkyup)
  • စာရင်းငှား (carang:hnga:)
  • စာရင်းစစ် (carang:cac)
  • စာရင်းစစ်ချုပ် (carang:cachkyup)
  • စာရင်းပိတ် (carang:pit)
  • စာရင်းဖွင့် (carang:hpwang.)
  • စာရင်းရှင် (carang:hrang)
  • စာရင်းရှင်း (carang:hrang:)
  • စာရင်းရှုပ် (carang:hrup)
  • စာရင်းသွင်း (carang:swang:)
  • စာရင်းအင်း (carang:ang:)
  • စာရင်းအင်းပညာ (carang:ang:pa.nya)
  • စာရင်းအင်းပညာရှင် (carang:ang:pa.nyahrang)
  • စာရွက် (carwak)
  • စာရေး (care:)
  • စာရေးကိရိယာ (care:ki.ri.ya)
  • စာရေးစာချီ (care:cahkyi)
  • စာရေးဆရာ (care:hca.ra)
  • စာရေးတံ (care:tam)
  • စာလုံး (calum:)
  • စာလုံးစောင်း (calum:caung:)
  • စာလုံးပေါင်း (calum:paung:)
  • စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံ (calum:paung:satpum)
  • စာဝါ (cawa)
  • စာသင် (casang)
  • စာသွား (caswa:)
  • စာသွားစာလာ (caswa:cala)
  • စာသား (casa:)
  • စာသိ (casi.)
  • စာသေ (case)
  • စာဟန် (cahan)
  • စာဟော (cahau:)
  • စာအံ (caam)
  • စာအိတ် (cait)
  • စာအိတ်ခေါင်း (caithkaung:)
  • စာအုပ် (caup)
  • ဆင့်စာ (hcang.ca)
  • ဆုံးမစာ (hcum:ma.ca)
  • ဆေးစာ (hce:ca)
  • တိုင်စာ (tuingca)
  • တောင်ပူစာ (taungpuca)
  • ထွက်စာ (htwakca)
  • ထွက်စာတင် (htwakcatang)
  • ထောက်ခံစာ (htaukhkamca)
  • ထောင်ဝင်စာခံ (htaung-wangcahkam)
  • ဒေသစာရီ (desa.cari)
  • နန်းစဉ်စာ (nan:canyca)
  • နဖူးစာ (na.hpu:ca)
  • နှစ်ချုပ်အစီရင်ခံစာ (hnachkyup-a.ciranghkamca)
  • နှိုးဆော်စာ (hnui:hcauca)
  • နှုတ်ဖြေစာမေးပွဲ (hnuthprecame:pwai:)
  • ပစ်စာ (pacca)
  • ပထမပြန်စာမေးပွဲ (pa.hta.ma.prancame:pwai:)
  • ပြန်စာ (pranca)
  • ပုံနှိပ်စာ (pumhnipca)
  • ပေးစာ (pe:ca)
  • ပေစာ (peca)
  • ဖတ်စာ (hpatca)
  • ဖြည့်စာ (hprany.ca)
  • ဖြတ်စာ (hpratca)
  • ဖြတ်တမ်းစာ (hprattam:ca)
  • ဖွားစာရင်း (hpwa:carang:)
  • ဖွားသေစာရင်း (hpwa:secarang:)
  • ဖိတ်စာ (hpitca)
  • ဖူးစာ (hpu:ca)
  • ဖူးစာဆုံ (hpu:cahcum)
  • ဖူးစာရေးနတ် (hpu:care:nat)
  • ဖောင်းကြွစာလုံး (hpaung:krwa.calum:)
  • ဗလာစာအုပ် (ba.lacaup)
  • မင်စာ (mangca)
  • မျက်နှာစာ (myakhnaca)
  • မျှောစာ (hmyau:ca)
  • မွေးစာရင်း (mwe:carang:)
  • မှန်စာ (hmanca)
  • မိတ်ဆက်စာ (mithcakca)
  • မေတ္တာစာ (mettaca)
  • ရွှေတိုက်စာရင်း (hrwetuikcarang:)
  • ရသစာပေ (ra.sa.cape)
  • ရုံးတွင်းစာ (rum:twang:ca)
  • ရုပ်ပုံစာ (ruppumca)
  • ရေစာ (reca)
  • လက်ယှက်စာခုံ (lakhyakcahkum)
  • လက်ဝေစာ (lak-weca)
  • လွှဲစာ (hlwai:ca)
  • လိပ်စာ (lipca)
  • လူမွဲစာခံ (lu-mwai:cahkam)
  • လေကြောင်းစာပို့ (le-kraung:capui.)
  • ဝရမ်းစာ (wa.ram:ca)
  • ဝှက်စာ (hwakca)
  • သံကြိုးစာ (samkrui:ca)
  • သင်ခန်းစာ (sanghkan:ca)
  • သင်္ကြန်စာ (sangkranca)
  • သတင်းစာ (sa.tang:ca)
  • သတင်းစာစက္ကူ (sa.tang:cacakku)
  • သတင်းစာဆရာ (sa.tang:cahca.ra)
  • သန်းခေါင်စာရင်း (san:hkaungcarang:)
  • သမ္မန်စာ (sammanca)
  • သရော်စာ (sa.rauca)
  • သိုက်စာ (suikca)
  • သုတစာပေ (su.ta.cape)
  • သေစာရှင်စာ (secahrangca)
  • သေတမ်းစာ (setam:ca)
  • ဟောစာ (hau:ca)
  • အချိန်စာရင်း (a.hkyincarang:)
  • အစီရင်ခံစာ (a.ciranghkamca)
  • အတန်းတင်စာမေးပွဲ (a.tan:tangcame:pwai:)
  • အတွင်းစာ (a.twang:ca)
  • အနုစာပေ (a.nu.cape)
  • အန်စာ (anca)
  • အမှာစာ (a.hmaca)
  • အမိန့်ကြော်ငြာစာ (a.min.krau-ngraca)
  • အမိန့်စာ (a.min.ca)
  • အရုပ်စာ (a.rupca)
  • အိမ်စာ (imca)
  • ဩဘာစာ (au:bhaca)

Etymology 2

Inherited from Proto-Tibeto-Burman *m-tsa (sparrow). Compare Old Chinese (OC *ʔsewɢ, “sparrow”) and (OC *sʰaɡ, “magpie”) (STEDT).

The "shrill" sense is likely a semantic extension of the "sparrow" sense, via "to chirp like a sparrow" > "to be shrill" (supported by MED), though this is disputed (based on STEDT not linking the entry "ca 'shrill ( obs. )'" to the root page).

Noun

စာ • (ca)

  1. sparrow

Verb

စာ • (ca)

  1. (of a voice) to be shrill
Derived terms
  • စာကလေး (caka.le:)
  • စာခြောက်ရုပ် (cahkrauk-rup, scarecrow)
  • စာဘုန်းကြီး (cabhun:kri:)
  • စာဘူးတောင်း (cabhu:taung:, weaver bird or its nest)
  • စာဝတီး (cawa.ti:)
  • စာဝါ (cawa)
  • ညံစာစာ (nyamcaca, stridently, noisily)
  • ဗွတ်စာမွဲ (bwatca-mwai:)
  • အိမ်စာ (imca, house sparrow)
  • ဥမမည်စာမမြောက် (u.ma.manycama.mrauk)

Etymology 3

From Proto-Tibeto-Burman *m-dza-k (to love). Cognate with Tibetan [script needed] (mdza-ba, idem), Jingpho [script needed] (ndźaʔ, to show love) (STEDT), Old Chinese (OC *zɯ, “kind, benevolent”) (Hill, 2019).

Verb

စာ • (ca)

  1. to sympathize with, be considerate to, have consideration for
  2. to compare to or with
Derived terms
  • ကိုယ်ချင်းစာ (kuiyhkyang:ca)
  • ကိုယ်ချင်းစာတရား (kuiyhkyang:cata.ra:)
  • စာနာ (cana)
  • နှိုင်းစာ (hnuing:ca)

Etymology 4

From Proto-Sino-Tibetan *dzaʔ (to eat). See also စား (ca:, to eat) (STEDT).

The particle senses denoting "various things" may instead be from Proto-Sino-Tibetan *r-dzas (thing).

Noun

စာ • (ca)

  1. food (something kept for consumption)
  2. diet, cuisine
  3. meal
  4. fodder, feed, prey, bait
  5. subsistence, means
Derived terms
  • ကျစ်စာ (kyacca)
  • ချည်စာကျွေး (hkyanyca-kywe:)
  • ချွေးနှဲစာ (hkywe:hnai:ca)
  • ချုပ်စာ (hkyupca)
  • ခွစာ (hkwa.ca)
  • ခေါစာ (hkau:ca)
  • ခေါစာကျွေး (hkau:ca-kywe:)
  • ခေါစာပစ် (hkau:capac)
  • စလောင်းစာ (ca.laung:ca)
  • စားမြိန်စာ (ca:mrinca)
  • ဆိတ်စာ (hcitca)
  • ညစာ (nya.ca)
  • တက်စာ (takca)
  • တစ်ဆိတ်စာ (tachcitca)
  • တီကျစ်စာ (ti-kyacca)
  • တုံးလုံးစာ (tum:lum:ca)
  • တောစာ (tau:ca)
  • ထယ်စာ (htaica)
  • ထွန်စာ (htwanca)
  • ဓားစာခံ (dha:cahkam)
  • ဓာတ်စာ (dhatca)
  • ဓာတ်စာကျ (dhatca-kya.)
  • ဓာတ်စာကျွေး (dhatca-kywe:)
  • နံနက်စာ (namnakca)
  • နေ့ခင်းစာ (ne.hkang:ca)
  • နေ့ဖို့ညစာ (ne.hpui.nya.ca)
  • နေ့လယ်စာ (ne.laica)
  • နေစာ (neca)
  • နေလွဲညစာ (nelwai:nya.ca)
  • ပတ်စာ (patca)
  • ပတ်စာခွာဖျာသိမ်း (patcahkwahpyasim:)
  • ပတ်စာပိုး (patcapui:)
  • ပြောင်စာ (praungca)
  • ပွစာတက် (pwa.catak)
  • ပိုးစာ (pui:ca)
  • ပိုးမည်းတောင်စာ (pui:many:taungca)
  • ပုံသေလစာ (pumsela.ca)
  • ပုစွန်စာ (pu.cwanca)
  • ပုတတ်စာ (pu.tatca)
  • ပေးစာကမ်းစာ (pe:cakam:ca)
  • ဗလိနတ်စာ (ba.li.natca)
  • ဗွေစာထောင် (bwecahtaung)
  • ဗွေစာဖွပ် (bwecahpwap)
  • မတန်ရေစာ (ma.tanreca)
  • မတ်တတ်စာ (mattatca)
  • မြေစာ (mreca)
  • မြေစာပင် (mrecapang)
  • မြေစာဥ (mrecau.)
  • မဝရေစာ (ma.wa.reca)
  • မသထာရေစာ (ma.sa.htareca)
  • မသဒ္ဒါရေစာ (ma.saddareca)
  • မီးစာ (mi:ca)
  • မီးစာကြိုး (mi:ca-krui:)
  • မီးစာကုန်ဆီခန်း (mi:cakunhcihkan:)
  • မီးလွတ်စာ (mi:lwatca)
  • မုန့်တွန်စာ (mun.twanca)
  • မူရင်းလစာ (murang:la.ca)
  • ယင်နားစာ (yangna:ca)
  • ယင်ပေါင်စာငါး (yangpaungca-nga:)
  • ရစုရစာ (ra.cu.ra.ca)
  • ရပ်စောက်စာ (rapcaukca)
  • ရွေပေါ်စာ (rwepauca)
  • ရာသီစာ (rasica)
  • လစာ (la.ca)
  • လစာနှုန်း (la.cahnun:)
  • လစာရင်း (la.carang:)
  • လွှစာ (hlwa.ca)
  • လှည်းစာ (hlany:ca)
  • လှော်စာ (hlauca)
  • လုပ်စာ (lupca)
  • လူကြီးစာ (lu-kri:ca)
  • လေစာ (leca)
  • လောင်စာ (laungca)
  • ဝက်မြေစာဥ (wakmrecau.)
  • ဝမ်းစာ (wam:ca)
  • ဝမ်းနူးစာ (wam:nu:ca)
  • သင်ပေါင်းစာ (sangpaung:ca)
  • သမင်စာ (sa.mangca)
  • သွားရည်စာ (swa:ranyca)
  • သားစာမယားစာ (sa:cama.ya:ca)
  • သူငယ်စာငှက်ပျော (su-ngaicahngakpyau:)
  • အစာရေစာ (a.careca)
  • အပူစာ (a.puca)
  • အရက်သေစာ (a.rakseca)
  • အအေးစာ (a.e:ca)
  • အိုစာ (uica)
  • အိုစာနာစာ (uicanaca)
  • အိုစာမင်းစာ (uicamang:ca)
  • အိုနာစာ (uinaca)
  • အိုနာစာရန်ပုံငွေ (uinacaranpumngwe)

Particle

စာ • (ca)

  1. (derogatory) particle suffixed to nouns to connote that someone is deserving of being victimized or hit by someone or something
  2. particle suffixed to nouns to denote supportive material for a certain function
  3. particle suffixed to nouns to denote sufficiency for a certain number or utility over a certain length of time
  4. particle suffixed to nouns to denote a waste product

References

  1. ^ Luce, G. H. (1981) “-A Finals (34. Writing)”, in A Comparative Word-List of Old Burmese, Chinese and Tibetan, London: School of Oriental and African Studies, University of London, →ISBN, page 2

Further reading

Pa'o Karen

Etymology

From Proto-Karen *caᴬ (sell). Cognate with S'gaw Karen ဆါ (hsah).

Verb

စာ ()

  1. to sell