chết

chết

1. seven

• Sầm Văn Bình (2018) Từ điển Thái–Việt (Tiếng Thái Nghệ An) [Tai–Vietnamese Dictionary (Nghệ An Tai)]‎^[1], Nghệ An: Nhà xuất bản Nghệ An

From Proto-Tai *cetᴰ (“seven”), from Chinese 七 (MC tshit, “seven”). Cognate with Thai เจ็ด (jèt), Lao ເຈັດ (chet), Lü ᦵᦈᧆ (ṫsed), Tai Dam ꪹꪊꪸꪒ, Shan ၸဵတ်း (tsáet), Tai Nüa ᥓᥥᥖᥱ (tsět), Ahom 𑜋𑜢𑜄𑜫 (chit), Bouyei xadt, Zhuang caet, Nong Zhuang jiat.

• (Thạch An – Tràng Định) IPA^(key): [cet̚˧˥]
• (Trùng Khánh) IPA^(key): [cet̚˦]

chết

1. seven

From Proto-Vietic *k-ceːt.

• IPA^(key): /ceːt⁷/

chết

1. (Cuối Chăm) to die

• chít
• (Southern Vietnam) chớt

From Proto-Vietic *k-ceːt, from Proto-Austroasiatic *kceːt (“to die”). Doublet of giết (“to kill”) through an infixed form.

For its relation, or lack thereof, to the Old Yue word meaning "to die" and written as 札, see that entry.

• (Hà Nội) IPA^(key): [t͡ɕet̚˧˦]
• (Huế) IPA^(key): [t͡ɕet̚˦˧˥]
• (Saigon) IPA^(key): [cəːt̚˦˥]

• Audio (Saigon):

  (file)

chết • (折, 𣩂, 𣩁, 找)

1. (intransitive) to die; to decease; to perish

   Antonym: sống

   cái chết ― death

   sự chết ― death (in Christian literature)

   Biết chết liền. ― Damned if I know (literally, “If I knew I'd die at once.”).

   • c. 53 - 57 CE, 1 Corinthians 15:26; 1926 Vietnamese translation by Phan Khôi et al.; 2021 English translation from the New Revised Standard Version

     Kẻ thù bị hủy-diệt sau-cùng, tức là sự chết.

     The last enemy to be destroyed is death.

   • 2011 November 27, Refaat Alareer, “If I Must Die”, in In Gaza, My Gaza!‎^[2], archived from the original on 27 November 2012; translated into Vietnamese as “Nếu tôi phải chết” by Nguyễn Bình, transl. in Uyên Thi, “Nghệ thuật không phải nơi trú ẩn [Art Is Not a Hideaway]”, in L'Officiel Vietnam, 2024 February 22, of original in English:

     Nếu tôi phải chết
     thì bạn phải sống
     [...]
     Nếu tôi phải chết,
     hãy để điều ấy mang đến hy vọng,
     hay để điều ấy trở thành chuyện kể.

     [original: If I must die
     you must live
     [...]
     If I must die
     let it bring hope
     let it be a tale]

2. (intransitive, figurative, of devices) to break; to stop working

• In compounds: tử, vong
• Formal terms: mất, qua đời, lìa đời, từ trần, tạ thế, khuất núi, hi sinh, ngã xuống, tử vong, thiệt mạng, băng hà (only used for a king), viên tịch (only used for a Buddhist monk or nun)
• Literary terms: đi, ra đi, đi xa, ngã xuống, nằm xuống, ra người thiên cổ
• General terms: mất mạng, vong mạng
• Informal terms: hẹo, ngỏm, ngủm, nghẻo, toi, toi đời, toi mạng, tiêu, teo, tèo, tịch, xong đời, rồi đời, đi bán muối, đi đời, đi đời nhà ma, bay màu, đứt bóng, xuống lỗ

chết • (折, 𣩂, 𣩁, 找)

1. dead; deceased; perished

   cá chết ― dead fish

2. (figurative, of devices) broken; ruined
3. (figurative, of time) unoccupied; free; idle

chết • (折, 𣩂 𣩁, 找)

1. (informal) extremely; terribly; awfully

   Em sợ chết đi được. ― I was dead scared.

chết • (折, 𣩂, 𣩁, 找)

1. (colloquial) crap; shoot

   Synonyms: thôi chết, ấy chết, chết cha, chết mẹ

2. (followed by a pronoun or kinship term) ... am/is screwed big time

   Chết tôi rồi!

   Screw me! / I am so screwed!

   Đừng! Mày mà đi thì chết tao!

   Don't! If you go, I'll be dead meat!

   • 1941, Nam Cao, Chí Phèo:

     A ha! Phải đấy, hắn cứ thế mà chửa, cứ chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo!

     Uh-huh! That's right, he can just do this, he can just curse whatever motherfucker that gave birth to him, to the bastard known as Chí Phèo!