konieczny

• konieczni

Inherited from Proto-Slavic *konьčьnъ. By surface analysis, koniec +‎ -ny. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /kɔɲɛt͡ʃʲʲni/
• IPA^(key): (15^th CE) /kɔɲɛt͡ʃʲʲni/

konieczny (derived adverb koniecznie)

1. (attested in Greater Poland) end; final (being at the end in space or time)
   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[1], [2], [3]}, volume XXIII, page 279:

     W konyeczne godziny uel czaszy in extremis

     [W konieczne godziny uel czasy in extremis]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 49r:

     Extremus der eusserst konyeczny

     [Extremus der eusserst konieczny]

2. (attested in Lesser Poland) irrevocable, final
   • 1885-2024 [1488–1489], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[4], volume V, Kurów (Bochnia), page 39:

     Konyeczna *rzyecz, skazanye prawa diffinitiva sentencia

     [Konieczna rzecz, skazanie prawa diffinitiva sentencia]

3. (attested in Lesser Poland) entire, whole, complete, total
   • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎^[5], Lesser Poland, page 26:

     Franczek, gdysz mv syą tako dlugo zaplata nye sstala konyeczna, chczal targ wzrzvczycz

     [Franc(z)ek (czy Frąc(z)ek), gdyż mu się tako długo zapłata nie zstała konieczna, chciał targ wzrzucić]

4. highest (happening at the highest degree)
   • 1922 [End of the 14th century], Jan Łoś, editor, Początki piśmiennictwa polskiego. (Przegląd zabytków językowych)‎^[6], page 232:

     […] koneczna moc vszmerzil gesc

     [ […] konieczną moc uśmierzył jeść]

5. (relational, attested in Masovia) end; aim, goal (of or relating to to an aim or goal)
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 76:

     Dzewky po smyerczy oczcza... obykly są striyowye... gymyenyem opyekanya chowacz na then konyecz, tho gest konyeczny wmysl (in hunc finem), yszby ge ktho tymykole wymowamy... sz dzedzyn *vipchnyly

     [Dziewki po śmierci oćca... obykli są stryjowie... jimieniem opiekania chować na ten koniec, to jest konieczny umysł (in hunc finem), iżby je ktorymikole wymowami... z dziedzin wypchnęli]

• Polish: konieczny
• Silesian: kōnieczny

• Boryś, Wiesław (2005) “konieczny”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “konieczny”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “konieczny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “konieczny”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Brückner, Aleksander (1927) “koniec”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “konieczny, konieczni”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “konieczny”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish konieczny. By surface analysis, koniec +‎ -ny.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛt͡ʂnɘ
• Syllabification: ko‧niecz‧ny
• Homophone: Konieczny

konieczny (not comparable, derived adverb koniecznie)

1. necessary, needed

   Synonyms: niezbędny, potrzebny

   Antonym: niekonieczny

2. necessary, unavoidable

   Antonym: niekonieczny

3. (obsolete) final, ultimate, last, ending (being at the end in space or time)

   Synonym: końcowy

   Antonym: niekonieczny

4. (Middle Polish) final, ultimate, last, ending (decisive; not able to be changed)
5. (Middle Polish) primary, basic

   Synonyms: pierwotny, podstawowy

• konieczny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• konieczny in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “konieczny”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “konieczny”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “konieczny”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “konieczny”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 441