ręka
See also: Appendix:Variations of "reka"
Old Polish
Etymology
Inherited from Proto-Slavic *rǫka. First attested in the 14th century.
Pronunciation
Noun
ręka f (diminutive rączka)
- arm; hand (upper limb)
- hand (person's action)
- arms; possession; power; care, supervision
- hand; control
- surety (securing the obligation, execution of the sentence, bringing the accused to court)
- measure of honey containing six to fifteen gallons
Derived terms
adjectives
- ręczny
- rękotarżny
adverbs
- bronną ręką
- k wiernej rece
- mocną ręką
- na lewej ręce
- po martwej ręce
- po pustej ręce
- pod rękę
- ręką gwałtowną
- szeroki rękama
verbs
- dać na ręki pf, dawać na ręki impf
- dać w ręce miecza pf
- dać za rękę pf
- podnieść rękę pf
- przyjć w ręce pf
- puścić w ręce pf
- ręczyć w rękę impf
- wydzierżeć na jednę rękę pf
- wziąć w ręce pf
- żądać na ręki impf
Related terms
adjectives
- rączy
- rękojemny
- rękojemski
adverb
nouns
- rączość
- ręczniczek
- ręcznik
- rękaw
- rękawica
- rękawiczne
- rękawicznik
- rękawka
- rękotarżność
verbs
- ręczyć impf
Descendants
References
- Boryś, Wiesław (2005) “ręka”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “ręka”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “ręka”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
Picture dictionary
Etymology
Inherited from Old Polish ręka.
Pronunciation
Audio: (file) - Rhymes: -ɛŋka
- Syllabification: rę‧ka
Noun
ręka f (diminutive rączka, augmentative rączysko)
- (anatomy) upper limb
- (soccer) handball (offence of a player other than the goalkeeper touching the ball with the hand or arm on the field during play)
- hand (person that can perform a task, usually one requiring the hands)
- hand (person or institution that has the authority or competence or the ability to decide in an issue)
- (literary) hand (right to marriage)
- (obsolete) style of writing
- (obsolete) parcel of land
- Synonym: działka
- (obsolete) side (one half (especially left or right) of something or someone)
- Synonym: strona
Usage notes
The locative plural form ręku (historically a locative dual form) may be used for a single hand/arm or the hands/arms of a single person, and is used chiefly directly after w and na, and it is proscribed to use any sort of adjective etc. between the preposition and the noun. This form may be considered slightly more higher register.
Declension
Declension of ręka
Derived terms
adjectives
adverbs
- do rąk własnych
- gołymi rękami
- hojną ręką
- jakby ręką odjął
- lekką ręką
- na rękę
- na własną rękę
- od ręki
- pod ręką
- ręka w rękę
- rękami i nogami
- w dobre ręce
- w dobrych rękach
- w obce ręce
- z bronią w ręku
- z gołymi rękami
- z ołówkiem w ręku
- z otwartymi rękami
- z pocałowaniem ręki
- z pustymi rękami
- z rąk do rąk
- z ręką na sercu
- z założonymi rękami
- z zegarkiem w ręku
interjections
- niech ręka boska broni
- niech ręka uschnie
- ręce precz
- ręka, noga, mózg na ścianie
- wszystkie ręce na pokład
nouns
- atut w ręku
- brudne ręce
- ciężka ręka
- czyste ręce
- długie ręce
- lepkie ręce
- miękka ręka
- na wyciągnięcie ręki
- niewidzialna ręka
- niewidzialna ręka rynku
- podręcznik
- poręcz
- prawa ręka
- prywatne ręce
- rączęta
- rąsia
- reguła prawej ręki
- ręcznik
- ręka Boga
- ręka sprawiedliwości
- rękoczyn
- rękodzieło
- rękojeść
- rękojmia
- rękopis
- wolna ręka
- żelazna ręka
phrases
- jak bez ręki
- ręka rękę myje
- robota pali się w rękach
verbs
- ręczyć impf
verbs
- być narzędziem w ręku impf
- dać broń do ręki pf, dawać broń do ręki impf
- dać się policzyć na palcach jednej ręki pf
- iść ręką impf
- jeść z ręki impf
- kąsać rękę impf, która karmi impf
- lecieć przez ręce impf
- lecieć z rąk impf
- lepić się do rąk impf
- machnąć ręką pf
- mieć dwie lewe ręce impf
- mieć dziurawe ręce impf
- mieć fach w ręku impf
- mieć krew na rękach impf
- mieć lekką rękę impf
- mieć pełne ręce roboty impf
- mieć ręce i nogi impf
- mieć rękę impf
- mieć związane ręce impf
- nie mieć o co rąk zaczepić impf
- nie móc ruszyć ręką ani nogą impf
- nie skalać sobie rąk pf, nie kalać sobie rąk impf
- nie wiedzieć impf, w co ręce włożyć impf
- nie wypuścić z rąk pf, nie wypuszczać z rąk impf
- nosić na rękach impf
- obudzić się z ręką w nocniku pf, budzić się z ręką w nocniku impf
- oddać w czyjeś ręce pf, oddawać w czyjeś ręce impf
- opuścić ręce pf, opuszczać ręce impf
- patrzyć na ręce impf
- pchać się w ręce impf
- podać sobie ręce pf, podawać sobie ręce impf
- podnieść rękę pf, podnosić rękę impf
- podpisać się obiema rękami pf, podpisywać się obiema rękami impf
- położyć rękę pf
- pójść na rękę pf, iść na rękę impf
- prowadzić za rękę impf
- przejść przez ręce pf, przechodzić przez ręce impf
- przemówić do ręki pf, przemawiać do ręki impf
- przyłożyć rękę pf, przykładać rękę impf
- ręce opadły pf, ręce opadają impf
- ręce sięgają wszędzie impf
- ręka zadrżała pf
- ręka zaświerzbiła pf, ręka świerzbi impf
- rozłożyć ręce pf, rozkładać ręce impf
- rozwiązać ręce pf, rozwiązywać ręce impf
- sięgać prawą ręką do lewego ucha impf
- trzymać rękę na pulsie impf
- ubrudzić sobie ręce pf, brudzić sobie ręce impf
- uciec z rąk pf, uciekać z rąk impf
- układać rękę impf
- umoczyć ręce pf
- umyć ręce pf, umywać ręce impf
- urobić ręce po łokcie pf, urabiać ręce po łokcie impf
- usiąść z założonymi rękami pf, siedzieć z założonymi rękami impf
- włazić pod rękę impf
- wpaść w ręce pf, wpadać w ręce impf
- wyciągać kasztany z ognia rękoma impf
- wyciągnąć rękę pf, wyciągnać rękę impf
- wydawać w ręce pf, wydać w ręce impf
- wyjść obronną ręką pf, wychodzić obronną ręką impf
- wymknąć się z rąk pf, wymykać się z rąk impf
- wytrącić broń z ręki pf, wytrącać broń z ręki impf
- wytrącić pióro z ręki pf, wytrącać pióro z ręki impf
- wziąć do ręki pf, brać do rąk impf
- wziąć sprawy w swoje ręce pf, brać sprawy w swoje ręce impf
- wziąć w swoje ręce pf, brać w swoje ręce impf
- zagrać na cztery ręce pf, grać na cztery ręce impf
- zagrać z ręki pf, grać z ręki impf
- załamać ręce pf, załamywać ręce impf
- zarzucić ręce na szyję pf, zarzucać ręce na szyję impf
- zatrzeć ręce pf, zacierać ręce impf
- złapać za rękę pf
- złożyć na ręce pf, składać na ręce impf
- związać ręce pf, związyzać ręce impf
Related terms
Trivia
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), ręka is one of the most used words in Polish, appearing 38 times in scientific texts, 15 times in news, 23 times in essays, 184 times in fiction, and 84 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 344 times, making it the 147th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References
Further reading
- ręka in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- ręka in Polish dictionaries at PWN
- ręka in PWN's encyclopedia
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “ręka”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “RĘKA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 02.02.2023
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “ręka”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “ręka”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “ręka”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 530
- ręka in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego