دری
Azerbaijani
Noun
دری
- Arabic spelling of dəri
Ottoman Turkish
Etymology 1
From Proto-Turkic *tẹri (“skin”); cognate with Azerbaijani dəri, Bashkir тире (tire), Kazakh тері (terı), Kyrgyz тери (teri), Turkmen deri, Uyghur تېرە (tëre), Uzbek teri and Yakut тирии (tirii).
Noun
دری • (deri)
- skin, hide, the outer protective layer of the body
- leather, a tough material produced from the skin of animals
Descendants
- Turkish: deri
- → Armenian: տերի (teri), դա̈րի (däri)
Further reading
- Çağbayır, Yaşar (2007) “deri”, in Ötüken Türkçe Sözlük (in Turkish), volume 1, Istanbul: Ötüken Neşriyat, page 1171
- Hindoglu, Artin (1838) “دری”, in Hazine-i lûgat ou dictionnaire abrégé turc-français[1], Vienna: F. Beck, page 223b
- Kélékian, Diran (1911) “دری”, in Dictionnaire turc-français[2] (in French), Constantinople: Mihran, page 571
- Meninski, Franciszek à Mesgnien (1687) “Cutis”, in Complementum thesauri linguarum orientalium, seu onomasticum latino-turcico-arabico-persicum, simul idem index verborum lexici turcico-arabico-persici, quod latinâ, germanicâ, aliarumque linguarum adjectâ nomenclatione nuper in lucem editum[3], Vienna, column 317
- Meninski, Franciszek à Mesgnien (1680) “دری”, in Thesaurus linguarum orientalium, Turcicae, Arabicae, Persicae, praecipuas earum opes à Turcis peculiariter usurpatas continens, nimirum Lexicon Turkico-Arabico-Persicum[4], Vienna, column 2068
- Nişanyan, Sevan (2002–) “deri”, in Nişanyan Sözlük
- Redhouse, James W. (1890) “دری”, in A Turkish and English Lexicon[5], Constantinople: A. H. Boyajian, page 899
Etymology 2
Borrowed from Classical Persian دَرِی (darī)
Adjective
دری • (derî)
- pertaining to court or town
Proper noun
دری • (derî)
- the Persian language
Further reading
- Redhouse, James W. (1890) “دری”, in A Turkish and English Lexicon[6], Constantinople: A. H. Boyajian, page 899
Persian
Pronunciation
- (Classical Persian) IPA(key): /da.ˈɾiː/
- (Dari, formal) IPA(key): [d̪ä.ɾíː]
- (Iran, formal) IPA(key): [d̪æ.ɹíː]
- (Tajik, formal) IPA(key): [d̪ä.ɾí]
| Readings | |
|---|---|
| Classical reading? | darī |
| Dari reading? | darī |
| Iranian reading? | dari |
| Tajik reading? | dari |
Etymology 1
From Middle Persian [Book Pahlavi needed] (dłyk' /darīg/, “of the court”). By surface analysis, در (dar, “door, gate”) + ـی (-ī / -i, suffix forming adjectives). Compare Russian придворный (pridvornyj) with the same meaning, from the same root Proto-Indo-European *dʰwṓr.
Originally a more poetic or archaic synonym of فارسی (fārsī / fârsi, “Persian”), referring to all dialects. It was officially adopted by the government of Afghanistan in 1964 to refer to the varieties of Persian spoken within the country.
Proper noun
دری • (darī / dari) (Tajik spelling дарӣ)
- Dari, Dari Persian (Persian as spoken in Afghanistan)
- Synonyms: فارسی دری (fārsī-yi darī / fârsi-ye dari), فارسی افغانستان (fārsī-yi afġānistān / fârsi-ye afġânestân)
- Hypernym: فارسی (fârsi)
- (original sense, now archaic) synonym of فارسی (fārsī / fârsi, “the Persian/New Persian language”)
- c. 1250, Zartusht Bahrām-i Pazhdaw, زراتشتنامه [Zarātusht Nāma]:
- ندارد بدین خط کسی دستگاه
بترسم که گردد بیک ره تباه
همان به که این را بنظم آوری
بپاکیزه گفتار و خط دری- na-dārad bad-īn xat kasē dastgāh
bitarsam ki gardad ba yak rāh tabāh
hamān bih ki īn rā ba nazm āwarī
ba pākīza guftār u xatt-i darī - Nobody has the skill to read this (Pahlavi) script,
I fear that it shall be lost at one stroke.
Better that you put it to versified lines,
In a purified speech and a Persian (i.e. Perso-Arabic) script.
- na-dārad bad-īn xat kasē dastgāh
Adjective
دری • (darī / dari) (Tajik spelling дарӣ)
- (obsolete) courtly
- Synonym: درباری (darbārī / darbâri)
Descendants
- → Arabic: دَرِيّ (dariyy)
- → Azerbaijani: dəri
- → English: Dari
- → French: dari
- → Ottoman Turkish: دری (Derî)
- → Uzbek: dariy
Etymology 2
From دره (darra / darre, “valley”) + ـی (-ī / -i, suffix forming adjectives).
Adjective
دری • (darī / dari) (Tajik spelling дарӣ)
- (literary) relating to the valley
- Synonym: درهای (darra-ī / darre-i)
- c. 1030, Manuchehri, (Please provide the book title or journal name):
- گویی بط سفید جامه به صابون زده است
کبک دری ساق پای در قدح خون زده است- gōyī batt-i safēd jāma ba sābūn zada ast
kabk-i darī sāq-i pāy dar qadah-i xūn zada ast - You would say the white duck has washed its robes with soap,
That the valley partridge has dipped its feet in a cup of blood.
- gōyī batt-i safēd jāma ba sābūn zada ast
Saraiki
Pronunciation
- IPA(key): /ˈd̪ə.ɾiː/
Noun
دَری (darī) f
Urdu
Pronunciation
- (Standard Urdu) IPA(key): /d̪ʊ.ɾiː/
Noun
دُری • (durī) f (Hindi spelling दुरी)