در

See also: ڈر, ذر, دز, and دژ

Arabic

Etymology 1

Root
د ر ر (d r r)
6 terms

From Proto-Afroasiatic *dâr- (to increase). Cognate with Old South Arabian 𐩵𐩧𐩧 (drr, abundance, harvest).

Verb

دَرَّ • (darra) I (non-past يَدِرُّ (yadirru) or يَدُرُّ (yadurru), verbal noun دَرّ (darr))

  1. (intransitive) to stream, to flow, to well
    Synonyms: سَالَ (sāla), فَاضَ (fāḍa)
  2. (intransitive) to accrue
  3. (intransitive) to be abundant, to be plentiful
Conjugation
Conjugation of دَرَّ (I, geminate, a ~ i/u, impersonal passive (?), verbal noun دَرّ)
verbal noun
الْمَصْدَر
دَرّ
darr
active participle
اِسْم الْفَاعِل
دَارّ
dārr
passive participle
اِسْم الْمَفْعُول
مَدْرُور
madrūr
active voice
الْفِعْل الْمَعْلُوم
singular
الْمُفْرَد
dual
الْمُثَنَّى
plural
الْجَمْع
1st person
الْمُتَكَلِّم
2nd person
الْمُخَاطَب
3rd person
الْغَائِب
2nd person
الْمُخَاطَب
3rd person
الْغَائِب
1st person
الْمُتَكَلِّم
2nd person
الْمُخَاطَب
3rd person
الْغَائِب
past (perfect) indicative
الْمَاضِي
m دَرَرْتُ
darartu
دَرَرْتَ
dararta
دَرَّ
darra
دَرَرْتُمَا
darartumā
دَرَّا
darrā
دَرَرْنَا
dararnā
دَرَرْتُمْ
darartum
دَرُّوا
darrū
f دَرَرْتِ
dararti
دَرَّتْ
darrat
دَرَّتَا
darratā
دَرَرْتُنَّ
darartunna
دَرَرْنَ
dararna
non-past (imperfect) indicative
الْمُضَارِع الْمَرْفُوع
m أَدِرُّ, أَدُرُّ
ʔadirru, ʔadurru
تَدِرُّ, تَدُرُّ
tadirru, tadurru
يَدِرُّ, يَدُرُّ
yadirru, yadurru
تَدِرَّانِ, تَدُرَّانِ
tadirrāni, tadurrāni
يَدِرَّانِ, يَدُرَّانِ
yadirrāni, yadurrāni
نَدِرُّ, نَدُرُّ
nadirru, nadurru
تَدِرُّونَ, تَدُرُّونَ
tadirrūna, tadurrūna
يَدِرُّونَ, يَدُرُّونَ
yadirrūna, yadurrūna
f تَدِرِّينَ, تَدُرِّينَ
tadirrīna, tadurrīna
تَدِرُّ, تَدُرُّ
tadirru, tadurru
تَدِرَّانِ, تَدُرَّانِ
tadirrāni, tadurrāni
تَدْرِرْنَ, تَدْرُرْنَ
tadrirna, tadrurna
يَدْرِرْنَ, يَدْرُرْنَ
yadrirna, yadrurna
subjunctive
الْمُضَارِع الْمَنْصُوب
m أَدِرَّ, أَدُرَّ
ʔadirra, ʔadurra
تَدِرَّ, تَدُرَّ
tadirra, tadurra
يَدِرَّ, يَدُرَّ
yadirra, yadurra
تَدِرَّا, تَدُرَّا
tadirrā, tadurrā
يَدِرَّا, يَدُرَّا
yadirrā, yadurrā
نَدِرَّ, نَدُرَّ
nadirra, nadurra
تَدِرُّوا, تَدُرُّوا
tadirrū, tadurrū
يَدِرُّوا, يَدُرُّوا
yadirrū, yadurrū
f تَدِرِّي, تَدُرِّي
tadirrī, tadurrī
تَدِرَّ, تَدُرَّ
tadirra, tadurra
تَدِرَّا, تَدُرَّا
tadirrā, tadurrā
تَدْرِرْنَ, تَدْرُرْنَ
tadrirna, tadrurna
يَدْرِرْنَ, يَدْرُرْنَ
yadrirna, yadrurna
jussive
الْمُضَارِع الْمَجْزُوم
m أَدِرَّ, أَدِرِّ, أَدْرِرْ, أَدُرَّ, أَدُرِّ, أَدْرُرْ
ʔadirra, ʔadirri, ʔadrir, ʔadurra, ʔadurri, ʔadrur
تَدِرَّ, تَدِرِّ, تَدْرِرْ, تَدُرَّ, تَدُرِّ, تَدْرُرْ
tadirra, tadirri, tadrir, tadurra, tadurri, tadrur
يَدِرَّ, يَدِرِّ, يَدْرِرْ, يَدُرَّ, يَدُرِّ, يَدْرُرْ
yadirra, yadirri, yadrir, yadurra, yadurri, yadrur
تَدِرَّا, تَدُرَّا
tadirrā, tadurrā
يَدِرَّا, يَدُرَّا
yadirrā, yadurrā
نَدِرَّ, نَدِرِّ, نَدْرِرْ, نَدُرَّ, نَدُرِّ, نَدْرُرْ
nadirra, nadirri, nadrir, nadurra, nadurri, nadrur
تَدِرُّوا, تَدُرُّوا
tadirrū, tadurrū
يَدِرُّوا, يَدُرُّوا
yadirrū, yadurrū
f تَدِرِّي, تَدُرِّي
tadirrī, tadurrī
تَدِرَّ, تَدِرِّ, تَدْرِرْ, تَدُرَّ, تَدُرِّ, تَدْرُرْ
tadirra, tadirri, tadrir, tadurra, tadurri, tadrur
تَدِرَّا, تَدُرَّا
tadirrā, tadurrā
تَدْرِرْنَ, تَدْرُرْنَ
tadrirna, tadrurna
يَدْرِرْنَ, يَدْرُرْنَ
yadrirna, yadrurna
imperative
الْأَمْر
m دِرَّ, دِرِّ, اِدْرِرْ, دُرَّ, دُرِّ, اُدْرُرْ
dirra, dirri, idrir, durra, durri, udrur
دِرَّا, دُرَّا
dirrā, durrā
دِرُّوا, دُرُّوا
dirrū, durrū
f دِرِّي, دُرِّي
dirrī, durrī
اِدْرِرْنَ, اُدْرُرْنَ
idrirna, udrurna
passive voice
الْفِعْل الْمَجْهُول
singular
الْمُفْرَد
dual
الْمُثَنَّى
plural
الْجَمْع
1st person
الْمُتَكَلِّم
2nd person
الْمُخَاطَب
3rd person
الْغَائِب
2nd person
الْمُخَاطَب
3rd person
الْغَائِب
1st person
الْمُتَكَلِّم
2nd person
الْمُخَاطَب
3rd person
الْغَائِب
past (perfect) indicative
الْمَاضِي
m دُرَّ
durra
f
non-past (imperfect) indicative
الْمُضَارِع الْمَرْفُوع
m يُدَرُّ
yudarru
f
subjunctive
الْمُضَارِع الْمَنْصُوب
m يُدَرَّ
yudarra
f
jussive
الْمُضَارِع الْمَجْزُوم
m يُدَرَّ, يُدَرِّ, يُدْرَرْ
yudarra, yudarri, yudrar
f

Etymology 2

Noun

دَرّ • (darrm

  1. verbal noun of دَرَّ (darra) (form I)
  2. copious flow of milk
  3. milk, lactation
  4. achievement, accomplishment
  5. nature, natural disposition
  6. soul, mind, intellect
Declension
Declension of noun دَرّ (darr)
singular basic singular triptote
indefinite definite construct
informal دَرّ
darr
الدَّرّ
ad-darr
دَرّ
darr
nominative دَرٌّ
darrun
الدَّرُّ
ad-darru
دَرُّ
darru
accusative دَرًّا
darran
الدَّرَّ
ad-darra
دَرَّ
darra
genitive دَرٍّ
darrin
الدَّرِّ
ad-darri
دَرِّ
darri
Derived terms
  • لِلَّٰهِ دَرُّكَ (lillāhi darruka)
References

Etymology 3

Noun

دُرّ • (durrm (collective, singulative دُرَّة f (durra), paucal دُرَّات (durrāt) or دُرَر (durar))

  1. pearls
    Synonym: لُؤْلُؤ (luʔluʔ)
Declension
Declension of noun دُرّ (durr)
collective basic collective triptote
indefinite definite construct
informal دُرّ
durr
الدُّرّ
ad-durr
دُرّ
durr
nominative دُرٌّ
durrun
الدُّرُّ
ad-durru
دُرُّ
durru
accusative دُرًّا
durran
الدُّرَّ
ad-durra
دُرَّ
durra
genitive دُرٍّ
durrin
الدُّرِّ
ad-durri
دُرِّ
durri
singulative singulative triptote in ـَة (-a)
indefinite definite construct
informal دُرَّة
durra
الدُّرَّة
ad-durra
دُرَّة
durrat
nominative دُرَّةٌ
durratun
الدُّرَّةُ
ad-durratu
دُرَّةُ
durratu
accusative دُرَّةً
durratan
الدُّرَّةَ
ad-durrata
دُرَّةَ
durrata
genitive دُرَّةٍ
durratin
الدُّرَّةِ
ad-durrati
دُرَّةِ
durrati
dual indefinite definite construct
informal دُرَّتَيْن
durratayn
الدُّرَّتَيْن
ad-durratayn
دُرَّتَيْ
durratay
nominative دُرَّتَانِ
durratāni
الدُّرَّتَانِ
ad-durratāni
دُرَّتَا
durratā
accusative دُرَّتَيْنِ
durratayni
الدُّرَّتَيْنِ
ad-durratayni
دُرَّتَيْ
durratay
genitive دُرَّتَيْنِ
durratayni
الدُّرَّتَيْنِ
ad-durratayni
دُرَّتَيْ
durratay
paucal (3-10) sound feminine paucal‎;
basic broken paucal triptote
indefinite definite construct
informal دُرَّات‎; دُرَر
durrāt‎; durar
الدُّرَّات‎; الدُّرَر
ad-durrāt‎; ad-durar
دُرَّات‎; دُرَر
durrāt‎; durar
nominative دُرَّاتٌ‎; دُرَرٌ
durrātun‎; durarun
الدُّرَّاتُ‎; الدُّرَرُ
ad-durrātu‎; ad-duraru
دُرَّاتُ‎; دُرَرُ
durrātu‎; duraru
accusative دُرَّاتٍ‎; دُرَرًا
durrātin‎; duraran
الدُّرَّاتِ‎; الدُّرَرَ
ad-durrāti‎; ad-durara
دُرَّاتِ‎; دُرَرَ
durrāti‎; durara
genitive دُرَّاتٍ‎; دُرَرٍ
durrātin‎; durarin
الدُّرَّاتِ‎; الدُّرَرِ
ad-durrāti‎; ad-durari
دُرَّاتِ‎; دُرَرِ
durrāti‎; durari
Descendants
  • Azerbaijani: dürr
  • Uzbek: dur
  • Northern Kurdish: durr

Etymology 4

Verb

دُرْ • (dur) (form I) /dur/

  1. second-person masculine singular imperative of دَارَ (dāra)

Old Punjabi

Etymology

Borrowed from Classical Persian دَر (dar).

Pronunciation

  • IPA(key): /daɾu/

Noun

در (dr /daru/) (Gurmukhi ਦਰੁ)

  1. door

Descendants

  • Punjabi: (dar)
    Gurmukhi script: ਦਰ
    Shahmukhi script: در

References

  • در”, in Kalam Baba Farid, Bait (or page) 1, 12th Century.

Ottoman Turkish

Etymology 1

Noun

در • (der)

  1. alternative form of تر (ter, sweat)

Etymology 2

From Classical Persian در (durr), from Arabic دُرّ (durr).

Noun

در • (dür)

  1. pearl
  2. (figurative) a beautiful girl

Etymology 3

From Persian در (dar).

Preposition

در • (der)

  1. in, into
  2. within, among

Etymology 4

Contraction of دورور (durur, it stands).

Verb

در • (dır, dir, dur, dür)

  1. (he, she, it) is; (they) are
Descendants

Etymology 5

Phrase

در • (dur)

  1. it is
Alternative forms
  • دورر, دورconsidered old by the 19th century

References

Pashto

Pronunciation

  • IPA(key): /dar/

Pronoun

در • (dar)

  1. toward you (pronominal prefix of the second person)

Persian

Etymology 1

Appears in the 1100s, a contraction of earlier Classical Persian اندر (andar), from Middle Persian 𐭡𐭩𐭭 (byn /⁠andar⁠/, in, among, towards, concerning), from Old Persian 𐎠𐎫𐎼 (aⁿtar, among, within), from Proto-Iranian, Proto-Indo-Iranian *Hantara-, from Proto-Indo-European *h₁énteros (inner, what is inside).[1]

Pronunciation

 

Readings
Classical reading? dar
Dari reading? dar
Iranian reading? dar
Tajik reading? dar
  • Audio (Iran):(file)
  • Rhymes: -ar

Preposition

در • (dar / dar) (Tajik spelling дар) (formal in Iran; normal elsewhere)

  1. at, in, inside, within
    Synonyms: داخل (dâxel-e), درون (darun-e)
    در خانهdar xâneat home
    در کیفdar kifin a bag
  2. in, on; used of time units.
    در روز یکشنبهdar ruz-e yekšambeon Monday
    در سال ۲۰۲۴dar sâl-e 2024in the year 2024
  3. by, per
    درصدdarsadpercent (literally, “per hundred”)
    دو متر در دو مترdo metr dar do metrtwo by two meters
Usage notes
  • In colloquial Iranian Persian, تو (tu) is normally used instead of در (dar) in all contexts except for fixed, idiomatic phrases. However, only در (dar) is used in formal or literary contexts.
  • In colloquial Dari Persian, در (dar) is still used but pronounced and often written ده (da).

Etymology 2

    From Middle Persian 𐭡𐭡𐭠 (dar, gate, court, palace, chapter, subject), from Old Persian 𐎯𐎺𐎼𐎹𐎠 (duvar-, door, gate), from Proto-Iranian *dwar- (compare Northern Kurdish derî, Ossetian дуар (dwar), Avestan 𐬛𐬎𐬎𐬀𐬭𐬆𐬨 (duuarəm)), from Proto-Indo-Iranian *dwar- (compare Sanskrit द्वार (dvā́ra), Hindi बार (bār) / Urdu بار (bār)), from Proto-Indo-European *dʰwer- (gate, door) (compare English door, German Tür, Armenian դուռ (duṙ), Irish doras and Russian дверь (dverʹ)).[2]

    Pronunciation

     

    Readings
    Classical reading? dar
    Dari reading? dar
    Iranian reading? dar
    Tajik reading? dar

    Noun

    Dari دروازه
    Iranian Persian در
    Tajik дар

    در • (dar) (plural درها (dar-hâ))

    1. door
      در باز شد.dar bâz šod.The door opened.
    2. lid
      در تابهdar-e tâbefrying pan lid
    3. (dated) court
    4. (dated) topic, subject
    5. (dated) chapter
    Usage notes
    • The usage of در as "door" or "lid", while still understood, has become uncommon in Dari.
    Derived terms

    Etymology 3

    Borrowed from Arabic دُرّ (durr).

    Pronunciation

     

    Readings
    Classical reading? dur
    Dari reading? dur
    Iranian reading? dor
    Tajik reading? dur

    Noun

    در • (dorr)

    1. (rare) pearl
      Synonym: مروارید (murwārīd / morvârid)

    Etymology 4

    Pronunciation

     

    Readings
    Classical reading? darr
    Dari reading? darr
    Iranian reading? darr
    Tajik reading? darr

    Verb

    در • (dar)

    1. present stem form of دریدن (daridan)

    Etymology 5

    Pronunciation

    • IPA(key): /deɾ/

    Verb

    در • (der)

    1. (dialectal, Mashhad) present stem form of دیشتن
      حالا کم کم می‌بینُم کار دِرَه بالا می‌گیرِه.
      hâlâ kam kam mi-binom kâr dera bâlâ mi-gire.
      (please add an English translation of this usage example)

    References

    1. ^ Rastorgujeva, V. S., Edelʹman, D. I. (2000) Etimologičeskij slovarʹ iranskix jazykov [Etymological Dictionary of Iranian Languages] (in Russian), volume 1, Moscow: Vostochnaya Literatura, page 161
    2. ^ Rastorgujeva, V. S., Edelʹman, D. I. (2003) Etimologičeskij slovarʹ iranskix jazykov [Etymological Dictionary of Iranian Languages] (in Russian), volume 2, Moscow: Vostochnaya Literatura, page 500

    Further reading

    Urdu

    Etymology

    Borrowed from Classical Persian در (dar). Doublet of دوار (dvār).

    Noun

    دَر • (darm (Hindi spelling दर) (poetic)

    1. door

    Ushojo

    Etymology 1

    Preposition

    در (dar)

    1. inside, in, into

    Adverb

    در (dar)

    1. in something

    Etymology 2

    From Classical Persian در (dar).

    Noun

    در (dar)

    1. door
      Synonym: دروازو (darvāzō)