जीर्ण
Sanskrit
Alternative forms
- जूर्ण (jūrṇa)
Alternative scripts
Alternative scripts
- জীৰ্ণ (Assamese script)
- ᬚᬷᬃᬡ (Balinese script)
- জীর্ণ (Bengali script)
- 𑰕𑰱𑰨𑰿𑰜 (Bhaiksuki script)
- 𑀚𑀻𑀭𑁆𑀡 (Brahmi script)
- ဇီရ်္ဏ (Burmese script)
- જીર્ણ (Gujarati script)
- ਜੀਰ੍ਣ (Gurmukhi script)
- 𑌜𑍀𑌰𑍍𑌣 (Grantha script)
- ꦗꦷꦂꦟ (Javanese script)
- 𑂔𑂲𑂩𑂹𑂝 (Kaithi script)
- ಜೀರ್ಣ (Kannada script)
- ជីណ៌ (Khmer script)
- ຊີຣ຺ຓ (Lao script)
- ജീര്ണ (Malayalam script)
- ᡯᡳᡳᡵᢏᠠ (Manchu script)
- 𑘕𑘲𑘨𑘿𑘜 (Modi script)
- ᠽᠢᠢᠷᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦵𑧓𑧈𑧠𑦼 (Nandinagari script)
- 𑐖𑐷𑐬𑑂𑐞 (Newa script)
- ଜୀର୍ଣ (Odia script)
- ꢙꢷꢬ꣄ꢠ (Saurashtra script)
- 𑆘𑆵𑆫𑇀𑆟 (Sharada script)
- 𑖕𑖱𑖨𑖿𑖜 (Siddham script)
- ජීර්ණ (Sinhalese script)
- 𑩣𑩑𑩛𑩼 𑪙𑩪 (Soyombo script)
- 𑚑𑚯𑚤𑚶𑚘 (Takri script)
- ஜீர்ண (Tamil script)
- జీర్ణ (Telugu script)
- ชีรฺณ (Thai script)
- ཛཱི་རྞ (Tibetan script)
- 𑒖𑒲𑒩𑓂𑒝 (Tirhuta script)
- 𑨥𑨁𑨊𑨫𑩇𑨘 (Zanabazar Square script)
Etymology
From Proto-Indo-European *ǵr̥h₂-nó-s, from *ǵerh₂- (“to grow old, mature”). Doublet of जूर्ण (jūrṇá).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /d͡ʑiːɾ.ɳɐ́/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /d͡ʑiːɾ.ɳɐ/
Adjective
जीर्ण • (jīrṇá) stem
- old, aged
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda 10.8.27:
- त्वं स्त्री त्वं पुमान् असि त्वं कुमार उत वा कुमारी॥
त्वं जीर्णो दण्डेन वञ्चसि त्वं जातो भवसि विश्वतोमुखः ॥- tvaṃ strī tvaṃ pumān asi tvaṃ kumāra uta vā kumārī.
tvaṃ jīrṇo daṇḍena vañcasi tvaṃ jāto bhavasi viśvatomukhaḥ. - (O Supreme Being) You are a woman, and a man; you are a maiden and a boy.
Grown old, you totter with a staff, new-born you look every way.
- tvaṃ strī tvaṃ pumān asi tvaṃ kumāra uta vā kumārī.
- त्वं स्त्री त्वं पुमान् असि त्वं कुमार उत वा कुमारी॥
- c. 800 CE, Śankarācāryaḥ, Commentary to the Bhagavad-Gītā 2.22:
- वासांसि जीर्णानि यथा विहाय नवानि गृह्णाति नरो ऽपराणि
तथा शरीराणि विहाय जीर्णान्य् अन्यानि संयाति नवानि देही- vāsāṃsi jīrṇāni yathā vihāya navāni gṛhṇāti naro ʼparāṇi
tathā śarīrāṇi vihāya jīrṇāny anyāni saṃyāti navāni dehī - As old clothes are cast away and new ones are in its turn grabbed by man
So old bodies are cast (by a soul) going to a new body
- vāsāṃsi jīrṇāni yathā vihāya navāni gṛhṇāti naro ʼparāṇi
- वासांसि जीर्णानि यथा विहाय नवानि गृह्णाति नरो ऽपराणि
- worn out, decayed
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | जीर्णः (jīrṇaḥ) | जीर्णौ (jīrṇau) | जीर्णाः (jīrṇāḥ) |
| accusative | जीर्णम् (jīrṇam) | जीर्णौ (jīrṇau) | जीर्णान् (jīrṇān) |
| instrumental | जीर्णेन (jīrṇena) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णैः (jīrṇaiḥ) |
| dative | जीर्णाय (jīrṇāya) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णेभ्यः (jīrṇebhyaḥ) |
| ablative | जीर्णात् (jīrṇāt) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णेभ्यः (jīrṇebhyaḥ) |
| genitive | जीर्णस्य (jīrṇasya) | जीर्णयोः (jīrṇayoḥ) | जीर्णानाम् (jīrṇānām) |
| locative | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णयोः (jīrṇayoḥ) | जीर्णेषु (jīrṇeṣu) |
| vocative | जीर्ण (jīrṇa) | जीर्णौ (jīrṇau) | जीर्णाः (jīrṇāḥ) |
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | जीर्णा (jīrṇā) | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णाः (jīrṇāḥ) |
| accusative | जीर्णाम् (jīrṇām) | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णाः (jīrṇāḥ) |
| instrumental | जीर्णया (jīrṇayā) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णाभिः (jīrṇābhiḥ) |
| dative | जीर्णायै (jīrṇāyai) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णाभ्यः (jīrṇābhyaḥ) |
| ablative | जीर्णायाः (jīrṇāyāḥ) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णाभ्यः (jīrṇābhyaḥ) |
| genitive | जीर्णायाः (jīrṇāyāḥ) | जीर्णयोः (jīrṇayoḥ) | जीर्णानाम् (jīrṇānām) |
| locative | जीर्णायाम् (jīrṇāyām) | जीर्णयोः (jīrṇayoḥ) | जीर्णासु (jīrṇāsu) |
| vocative | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णाः (jīrṇāḥ) |
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | जीर्णम् (jīrṇam) | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णानि (jīrṇāni) |
| accusative | जीर्णम् (jīrṇam) | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णानि (jīrṇāni) |
| instrumental | जीर्णेन (jīrṇena) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णैः (jīrṇaiḥ) |
| dative | जीर्णाय (jīrṇāya) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णेभ्यः (jīrṇebhyaḥ) |
| ablative | जीर्णात् (jīrṇāt) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णेभ्यः (jīrṇebhyaḥ) |
| genitive | जीर्णस्य (jīrṇasya) | जीर्णयोः (jīrṇayoḥ) | जीर्णानाम् (jīrṇānām) |
| locative | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णयोः (jīrṇayoḥ) | जीर्णेषु (jīrṇeṣu) |
| vocative | जीर्ण (jīrṇa) | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णानि (jīrṇāni) |
Descendants
- Maharastri Prakrit: 𑀚𑀺𑀡𑁆𑀡 (jiṇṇa)
Noun
जीर्ण • (jīrṇá) stem, m
- an old man, a whitebeard
- old age, senectude
- digestion
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | जीर्णः (jīrṇáḥ) | जीर्णौ (jīrṇaú) जीर्णा¹ (jīrṇā́¹) |
जीर्णाः (jīrṇā́ḥ) जीर्णासः¹ (jīrṇā́saḥ¹) |
| accusative | जीर्णम् (jīrṇám) | जीर्णौ (jīrṇaú) जीर्णा¹ (jīrṇā́¹) |
जीर्णान् (jīrṇā́n) |
| instrumental | जीर्णेन (jīrṇéna) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇā́bhyām) | जीर्णैः (jīrṇaíḥ) जीर्णेभिः¹ (jīrṇébhiḥ¹) |
| dative | जीर्णाय (jīrṇā́ya) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇā́bhyām) | जीर्णेभ्यः (jīrṇébhyaḥ) |
| ablative | जीर्णात् (jīrṇā́t) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇā́bhyām) | जीर्णेभ्यः (jīrṇébhyaḥ) |
| genitive | जीर्णस्य (jīrṇásya) | जीर्णयोः (jīrṇáyoḥ) | जीर्णानाम् (jīrṇā́nām) |
| locative | जीर्णे (jīrṇé) | जीर्णयोः (jīrṇáyoḥ) | जीर्णेषु (jīrṇéṣu) |
| vocative | जीर्ण (jī́rṇa) | जीर्णौ (jī́rṇau) जीर्णा¹ (jī́rṇā¹) |
जीर्णाः (jī́rṇāḥ) जीर्णासः¹ (jī́rṇāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
Synonyms
- (old): सन (sana), लाट (lāṭa), जर (jara), स्थविर (sthavira)
- (old man): वृद्ध (vṛddha), जुर् (jur), शतानीक (śatānīka), स्थविर (sthavira)
- (worn out): जिव्रि (jivri), निरमण (niramaṇa), प्रहीण (prahīṇa), क्षित (kṣita)
Derived terms
- अजीर्ण (ajīrṇa)
- जीर्णात्व (jīrṇātva, “infirmity, decay”)
- जीर्णाता (jīrṇātā, “old age”)
- जीर्णावाटिका (jīrṇāvāṭikā, “a ruined house”)
- परिजीर्ण (parijīrṇa, “worn out”)
Descendants
- ⇒ Telugu: జీర్ణించు (jīrṇiñcu)
References
- “जीर्ण॑” in Carl Cappeller, A Sanskrit–English Dictionary: Based upon the St. Petersburg Lexicons, Strasbourg: Karl J. Trübner, 1891, →OCLC, page 186, column 2.
- Arthur Anthony Macdonell (1893) “जीर्ण”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 101
- Monier Williams (1899) “Jīrṇá”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 422/2.
