ประมุข

From Sanskrit प्रमुख (pramukha, “chief, leader; foremost, frontmost, capital”, literally “one who faces forwards; facing forwards”); from प्र (pra, “before; forwards; forth; very, excessive, much; etc”) + मुख (mukha, “front, face; mouth”); equivalent to Thai ประ (bprà) +‎ มุข (múk). Cognate with Khmer ប្រមុខ (prɑmuk), Lao ປະມຸກ (pa muk), Northern Thai ᨷᩕᨾᩩᨡ. Compare Pali pamukha.

ประมุข • (bprà-múk) (classifier คน or ท่าน or องค์ or พระองค์)

1. (elegant) chief; head; leader.
   • 1932, “พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช ๒๔๗๕”, in ห้องสมุดกฎหมาย‎^[1], Bangkok: สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา, retrieved 29 March 2019:

     มาตรา ๓ กษัตริย์เป็นสูงสุดของประเทศ พระราชบัญญัติก็ดี คำวินิจฉัยของศาลก็ดี การอื่น ๆ ซึ่งจะมีบทกฎหมายระบุไว้โดยเฉพาะก็ดี จะต้องกระทำในนามของกษัตริย์

     mâat-dtraa · sǎam · gà-sàt bpen bprà-múk sǔung sùt kɔ̌ɔng bprà-têet · prá-râat-chá-ban-yàt gɔ̂ɔ-dii · kam-wí-nít-chǎi kɔ̌ɔng sǎan gɔ̂ɔ-dii · gaan ʉ̀ʉn ʉ̀ʉn sʉ̂ng jà mii bòt-gòt-mǎai rá-bù wái dooi chà-pɔ́ gɔ̂ɔ-dii · jà dtɔ̂ng grà-tam nai naam kɔ̌ɔng gà-sàt

     Section 3 The Monarch is the supreme leader of the Nation. [Legislative] acts, judicial decisions, and other actions as may particularly be specified by legal provisions must be done in the name of the Monarch.

   • 2009 October 26, อ้ายโอ๊ต, “๗๓๒) หนังนิยายกำลังภายใน”, in ชมรมศิลปวัฒนธรรมอีสาน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย‎^[2], Bangkok: ชมรมศิลปวัฒนธรรมอีสาน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, retrieved 29 March 2019:

     ตงฟางปุ๊ป้ายเป็นตัวละครในเรื่องกระบี่เย้ยยุทธจักร เป็นพรรคตะวันจันทราแห่งผาไม้ดำ

     dtong-faang-bpú-bpâai bpen dtuua-lá-kɔɔn nai rʉ̂ʉang grà-bìi yə́əi yút-tá-jàk · bpen bprà-múk pák dtà-wan jan-traa hɛ̀ng pǎa máai dam

     Invincible East is a character in the story A Sword Laughing Proudly in the Martial Realm [The Smiling, Proud Wanderer], being the leader of the Sun and Moon Sect of the Black Woods Cliff.

2. (law) clipping of ประมุขแห่งรัฐ (bprà-múk-hɛ̀ng-rát, “head of state”)
   • 1932, “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช ๒๔๗๕”, in ห้องสมุดกฎหมาย‎^[3], Bangkok: สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา, retrieved 29 March 2019:

     มาตรา ๒ อำนาจอธิปไตยย่อมมาจากปวงชนชาวสยาม พระมหากษัตริย์ผู้เป็นทรงใช้อำนาจนั้นแต่โดยบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญนี้

     mâat-dtraa · sɔ̌ɔng · am-nâat à-tí-bpà-dtai yɔ̂m maa jàak bpuuang chon chaao sà-yǎam · prá má-hǎa gà-sàt pûu bpen bprà-múk song chái am-nâat nán dtɛ̀ɛ dooi bòt-ban-yàt hɛ̀ng rát-tà-tam-má-nuun níi

     Section 2 Sovereign power does derive from all the Siamese people. The Monarch, who is the Head, exercises such power only by virtue of the provisions of this Constitution.

   • 1949, “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๔๙๒”, in ห้องสมุดกฎหมาย‎^[4], Bangkok: สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา, retrieved 29 March 2019:

     มาตรา ๒ ประเทศไทยมีการปกครองระบอบประชาธิปไตย มีพระมหากษัตริย์เป็น

     mâat-dtraa · 2 · bprà-têet tai mii gaan-bpòk-krɔɔng rá-bɔ̀ɔp bprà-chaa-tí-bpà-dtai · mii prá má-hǎa gà-sàt bpen bprà-múk

     Section 2 Thailand has a democratic regime of government with the Monarch as Head.

   • 2017 April 11, “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐”, in ห้องสมุดกฎหมาย‎^[5], Bangkok: สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา, retrieved 29 March 2019:

     มาตรา ๓ อำนาจอธิปไตยเป็นของปวงชนชาวไทย พระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็นทรงใช้อำนาจนั้นทางรัฐสภา คณะรัฐมนตรี และศาล ตามบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญ

     mâat-dtraa · sǎam · am-nâat à-tí-bpà-dtai bpen kɔ̌ɔng bpuuang chon chaao tai · prá má-hǎa gà-sàt pûu song bpen bprà-múk song chái am-nâat nán taang rát-tà-sà-paa · ká-ná-rát-tà-mon-dtrii · lɛ́ sǎan · dtaam bòt-ban-yàt hɛ̀ng rát-tà-tam-má-nuun

     Section 3 Sovereign power belongs to all the Thai people. The Monarch, who is the Head, exercises such power through the National Assembly, the Council of Ministers, and the courts in accordance with the provisions of the Constitution.

3. (Roman Catholicism and archaic) bishop.