rzucić

Inherited from Proto-Slavic *řutiti. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /r̝ut͡ɕʲit͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /r̝ut͡ɕʲit͡ɕʲ/

rzucić pf (imperfective rzucać)

1. (attested in Greater Poland) to throw (to release (an object) with some force from one's hands, an apparatus, etc. so that it moves rapidly through the air)
   • 1960 [1417], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 501, Pyzdry:

     Yako Scarbimir *Wyrzchoslawo sepal, targal y przesz trzy zagony rzuczyl

     [Jako Skarbimir Wirzchosławę siepał, targał i przez trzy zagony rzucił]

   1. to move (to cause something to begin to change place)
      • 1461–1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 400r:

        Mel autem quadruplicem habet naturam, sc. incisiuam, vnde laxativum, incensitiuam, vnde est calefactiuum, mundificatiuam, vnde valet in causis oculorum, curatiuam, vnde valet in causis wlnerum roszdzela, myakczi, rzvczi, zapye[kla], zagrzewa, ocziscza, vsdrawya

        [Mel autem quadruplicem habet naturam, sc. incisiuam, vnde laxativum, incensitiuam, vnde est calefactiuum, mundificatiuam, vnde valet in causis oculorum, curatiuam, vnde valet in causis wlnerum rozdziela, miękczy, rzuci, zapie[kla], zagrzewa, oczyszcza, uzdrawia]

   2. (figuratively, attested in Lesser Poland) to entrust a concern to someone [with na (+ accusative) ‘to whom’]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 54, 25:

        Rzuczi na gospodna peczø twoiø o on cze odkarmy

        [Rzuci na Gospodna pieczą twoję, a on cie odkarmi]

   3. to destroy; to ruin; to thwart [with instrumental]
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 90:

        Rzączą precipitabo

        [Rzucę precipitabo]

      • 1930 [c. 1455], “Neh”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 9, 26:

        Otstøpywszi ot cyebye, rzucyly twim zakonem za swe zadki

        [Otstąpiwszy ot ciebie, rzucili twym zakonem za swe zadki]

2. (reflexive with się) to leave or jump away suddenly
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[3], page 131:

     On nądzny Zyd rozgnyeval szye..., rzuczywschy szye v Yesuszow stavek y skazyl y

     [On nędzny Żyd rozgniewał sie..., rzuciwszy sie w Jesusow stawek i skaził ji]

3. (reflexive with się) to hug, to embrace [with ku (+ dative) ‘whom/what’]
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[4], page 53:

     Elzbyeta vydząc dzyevyczą Marya..., rzvczywschy szye k nyey, oblapywschy ya y zavolala vyelkym glossem

     [Elżbieta widząc dziewicę Maryją..., rzuciwszy sie k niej i obłapiwszy ją i zawołała wielkim głosem]

4. (reflexive with się, attested in Lesser Poland, Greater Poland) to attack [with na (+ accusative) ‘whom’]
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 58, 3:

     Rzuczili sø se na mø moczni

     [Rzucili są sie na mię mocni]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 69r:

     Inuadere anlauffen oder angan rzvczycz szyą cum impetu, vnde solemus dicere: invasit in me vlg. rzvczyl szya ną myą id est super me

     [Inuadere anlauffen oder angan rzucicz się cum impetu, vnde solemus dicere: invasit in me vlg. rzucił sie na mię id est super me]

   1. (figuratively, attested in) to take, to possess [with na (+ accusative) ‘whom’]
      • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[6], 24, 2:

        Y rzvczi syø nan dvch bozi, *prziyow przislowye y rzecze

        [I rzuci się nań duch boży , przyjąw przysłowie i rzecze]

5. to jump down suddenly
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[7], page 106:

     Ona vyschedschy rzekomo przynyescz y rzvczyla szye z dachv

     [Ona wyszedszy rzekomo przynieść i rzuciła sie z dachu]

6. (reflexive with się) to fall on something with a flourish
   • 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[8], 10, 4:

     Tedi pochicyw Saul myecz, nastawyw przecyw sobye rzucyl syø nan

     [Tedy pochyciw Saul miecz [swoj], nastawiw przeciw sobie, rzucił się nań]

7. (reflexive with się) to gush, to flow
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[9], page 834:

     Czo szye podknąl... to szye z yego svyąthych ran krew rzuczyla przez oną pavloką

     [Co sie potknął... to sie z jego świętych ran krew rzuciła przez onę pawłokę]

• Polish: rzucić
• Silesian: rzucić

• Boryś, Wiesław (2005) “rzucić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “rzucić”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “rzucić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “rzucić, rzucić się”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “rzucić się”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish rzucić.

• Audio 1; “rzucić”:

  (file)

• Audio 2; “rzucić się”:

  (file)

• Rhymes: -ut͡ɕit͡ɕ
• Syllabification: rzu‧cić

rzucić pf (imperfective rzucać)

1. (transitive) to throw; to pitch, to toss, to cast (to release (an object) with some force from one's hands, an apparatus, etc. so that it moves rapidly through the air) [with accusative or instrumental ‘whom/what’, along with w (+ accusative) ‘at whom’ or o (+ accusative) ‘against what’]
2. (transitive) to cast (to give light or shadow) [with na (+ accusative) ‘at/on what’]
3. (transitive) to quit (to stop doing something, e.g. smoking)

   Synonyms: opuścić, porzucić

4. (transitive, colloquial) to dump (to end a relationship or end contact with)

   Synonyms: opuścić, porzucić

5. (transitive) to blurt out (to utter something quickly and briefly)
6. (transitive, colloquial) to jot down (to record on some surface) [with na (+ accusative) ‘onto what’]

   Synonym: przelać

7. (transitive) Used as a light verb.
8. (transitive) to speak (to utter something) [with accusative or instrumental]
9. (transitive) to throw (to move something suddenly or violently) [with accusative or instrumental]
10. (transitive) to shake, to jolt (to cause a sudden and unintentional movement of something) [with accusative or instrumental]

    Synonym: potrząsnąć

11. (transitive) to send off (to direct someone someone or have them do something) [with do (+ genitive) ‘to what’]

    Synonym: wyprawić

12. (transitive, colloquial) to put up (to make available for sale, usually in reference to little accesible goods in stores during Communist Poland) [with do (+ genitive) ‘where’]
13. (transitive, martial arts) to throw (to grab with one's hands and throw to the ground)
14. (transitive, sports) to shoot (to score a goal with a ball)
15. (transitive) to throw (to knock someone over, hit someone against something)
16. (transitive) to connect (to build, to construct something that connects two opposite points)
17. (transitive) to get, to settle (to decide about someone's place of residence or work)
18. (transitive) to shake (to cause something to move up and down)
19. (transitive, obsolete, rare) to throw on (to begin to wear)
    • 1896, Sewer (Ignacy Maciejowski), Zyzma: powieść współczesna‎^[10], page 66:

      Zbudziło go silne stukanie do drzwi […] Rzucił' na siebie szlafrok i otworzył.

      A strong knocking at the door awoke him […] He threw on a robe and opened it.

20. (transitive, obsolete, hunting, of animals) to give birth
21. (transitive, Middle Polish) to release, to let out

    Synonym: wypuścić

22. (reflexive with się) to throw oneself (to attack physically) [with na (+ accusative) ‘at whom’] [with z (+ instrumental) ‘with what’]

    Synonym: napaść

23. (reflexive with się) to throw oneself (to move in a particular direction quickly)

    Synonyms: pobiec, popędzić

24. (reflexive with się) to throw oneself (to jump or fall somewhere aiming for a particular location)
25. (reflexive with się) to throw oneself at (to do something with great commitment) [with na (+ accusative) or do (+ genitive) ‘at what’]
26. (reflexive with się) to jolt, to shake (to move suddenly and unintentionally)
27. (reflexive with się) to blurt out (to express one's opposition or annoyance suddenly) [with z (+ instrumental) ‘what’]
28. (reflexive with się, of diseases) to get (to cause a disease somewhere in the body) [with na (+ accusative) ‘what’]
29. (reflexive with się, colloquial) to up and leave (to leave suddenly)
30. (reflexive with się, colloquial) to snap (to react suddenly)
31. (reflexive with się, colloquial) to blow (to spend frivolously)
32. (reflexive with się, obsolete) to throw up (to vomit)

    Synonym: zwymiotować

33. (reflexive with się, Middle Polish, of tears) to well up (to begin to shed)
34. (reflexive with się, Middle Polish) to speak against; to profane
35. (reflexive with się, Middle Polish) to appropriate (to take property)

    Synonyms: grabić, zagarniać

• rzucić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• rzucić się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• rzucić in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “rzucić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “rzucić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “RZUCIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 07.04.2011
• “RZUCIĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 17.09.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “rzucić”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “rzucić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “rzucić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 823
• rzucić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
• rzucić się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Inherited from Old Polish rzucić.

• IPA^(key): /ˈʐu.t͡ɕit͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ut͡ɕit͡ɕ
• Syllabification: rzu‧cić

rzucić pf

1. (reflexive with sie) to throw oneself

• rzucić_sie in silling.org