خير

See also: جير, چیز, خیز, خیر, جيز, and خ ي ر

Algerian Arabic

Etymology

From Arabic خَيْر (ḵayr).

Pronunciation

  • IPA(key): /xiːr/

Noun

خير (ḵīrm

  1. goodness, good

Arabic

Root
خ ي ر (ḵ y r)
11 terms

    Pronunciation

    • IPA(key): /xajr/

    Noun

    خَيْر • (ḵayrm (plural خِيَار (ḵiyār) or خُيُور (ḵuyūr) or أَخْيَار (ʔaḵyār))

    1. goodness, good
      بِخَيْرٍbiḵayrinwell
      • 609–632 CE, Qur'an, 17:11:
        وَيَدْعُ ٱلْإِنْسَانُ بِٱلشَّرِّ دُعَاءَهُ بِٱلْخَيْرِ
        wayadʕu l-ʔinsānu bi-š-šarri duʕāʔahū bi-l-ḵayri
        (please add an English translation of this quotation)
      • 609–632 CE, Qur'an, 99:7-8:
        فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ / وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ
        fa-man yaʕmal miṯqāla ḏarratin ḵayran yarahu / wa-man yaʕmal miṯqāla ḏarratin šarran yarahu
        So whoever does an atom's weight of good will see it, / And whoever does an atom's weight of evil will see it.
    2. charity; welfare
    3. (archaic) wealth; money
      • 609–632 CE, Qur'an, 100:8:
        وَإِنَّهُ لِحُبِّ ٱلْخَيْرِ لَشَدِيدٌ
        waʔinnahu liḥubbi l-ḵayri lašadīdun
        And indeed he is, in love of wealth, intense.

    Declension

    Declension of noun خَيْر (ḵayr)
    singular basic singular triptote
    indefinite definite construct
    informal خَيْر
    ḵayr
    الْخَيْر
    al-ḵayr
    خَيْر
    ḵayr
    nominative خَيْرٌ
    ḵayrun
    الْخَيْرُ
    al-ḵayru
    خَيْرُ
    ḵayru
    accusative خَيْرًا
    ḵayran
    الْخَيْرَ
    al-ḵayra
    خَيْرَ
    ḵayra
    genitive خَيْرٍ
    ḵayrin
    الْخَيْرِ
    al-ḵayri
    خَيْرِ
    ḵayri
    dual indefinite definite construct
    informal خَيْرَيْن
    ḵayrayn
    الْخَيْرَيْن
    al-ḵayrayn
    خَيْرَيْ
    ḵayray
    nominative خَيْرَانِ
    ḵayrāni
    الْخَيْرَانِ
    al-ḵayrāni
    خَيْرَا
    ḵayrā
    accusative خَيْرَيْنِ
    ḵayrayni
    الْخَيْرَيْنِ
    al-ḵayrayni
    خَيْرَيْ
    ḵayray
    genitive خَيْرَيْنِ
    ḵayrayni
    الْخَيْرَيْنِ
    al-ḵayrayni
    خَيْرَيْ
    ḵayray
    plural basic broken plural triptote
    indefinite definite construct
    informal خِيَار‎; خُيُور‎; أَخْيَار
    ḵiyār‎; ḵuyūr‎; ʔaḵyār
    الْخِيَار‎; الْخُيُور‎; الْأَخْيَار
    al-ḵiyār‎; al-ḵuyūr‎; al-ʔaḵyār
    خِيَار‎; خُيُور‎; أَخْيَار
    ḵiyār‎; ḵuyūr‎; ʔaḵyār
    nominative خِيَارٌ‎; خُيُورٌ‎; أَخْيَارٌ
    ḵiyārun‎; ḵuyūrun‎; ʔaḵyārun
    الْخِيَارُ‎; الْخُيُورُ‎; الْأَخْيَارُ
    al-ḵiyāru‎; al-ḵuyūru‎; al-ʔaḵyāru
    خِيَارُ‎; خُيُورُ‎; أَخْيَارُ
    ḵiyāru‎; ḵuyūru‎; ʔaḵyāru
    accusative خِيَارًا‎; خُيُورًا‎; أَخْيَارًا
    ḵiyāran‎; ḵuyūran‎; ʔaḵyāran
    الْخِيَارَ‎; الْخُيُورَ‎; الْأَخْيَارَ
    al-ḵiyāra‎; al-ḵuyūra‎; al-ʔaḵyāra
    خِيَارَ‎; خُيُورَ‎; أَخْيَارَ
    ḵiyāra‎; ḵuyūra‎; ʔaḵyāra
    genitive خِيَارٍ‎; خُيُورٍ‎; أَخْيَارٍ
    ḵiyārin‎; ḵuyūrin‎; ʔaḵyārin
    الْخِيَارِ‎; الْخُيُورِ‎; الْأَخْيَارِ
    al-ḵiyāri‎; al-ḵuyūri‎; al-ʔaḵyāri
    خِيَارِ‎; خُيُورِ‎; أَخْيَارِ
    ḵiyāri‎; ḵuyūri‎; ʔaḵyāri

    Antonyms

    Derived terms

    Descendants

    • Maltese: ħajr
    • Azerbaijani: xeyir
    • Armenian: խեր (xer)
    • Bashkir: хәйер (xəyer)
    • Georgian: ხეირი (xeiri)
    • ? Old Armenian: խայրի (xayri)
    • Ottoman Turkish: خیر
      • Turkish: hayır
      • Greek: χαΐρι (chaḯri)
      • Ladino: hayre
    • Classical Persian: خیر (xayr)
    • Turkmen: haýyr
    • Swahili: heri
    • Somali: khayr

    Verb

    خَيَّرَ • (ḵayyara) II (non-past يُخَيِّرُ (yuḵayyiru), verbal noun تَخْيِير (taḵyīr))

    1. to grant a choice, to let choose

    Conjugation

    Conjugation of خَيَّرَ (II, sound, full passive, verbal noun تَخْيِير)
    verbal noun
    الْمَصْدَر
    تَخْيِير
    taḵyīr
    active participle
    اِسْم الْفَاعِل
    مُخَيِّر
    muḵayyir
    passive participle
    اِسْم الْمَفْعُول
    مُخَيَّر
    muḵayyar
    active voice
    الْفِعْل الْمَعْلُوم
    singular
    الْمُفْرَد
    dual
    الْمُثَنَّى
    plural
    الْجَمْع
    1st person
    الْمُتَكَلِّم
    2nd person
    الْمُخَاطَب
    3rd person
    الْغَائِب
    2nd person
    الْمُخَاطَب
    3rd person
    الْغَائِب
    1st person
    الْمُتَكَلِّم
    2nd person
    الْمُخَاطَب
    3rd person
    الْغَائِب
    past (perfect) indicative
    الْمَاضِي
    m خَيَّرْتُ
    ḵayyartu
    خَيَّرْتَ
    ḵayyarta
    خَيَّرَ
    ḵayyara
    خَيَّرْتُمَا
    ḵayyartumā
    خَيَّرَا
    ḵayyarā
    خَيَّرْنَا
    ḵayyarnā
    خَيَّرْتُمْ
    ḵayyartum
    خَيَّرُوا
    ḵayyarū
    f خَيَّرْتِ
    ḵayyarti
    خَيَّرَتْ
    ḵayyarat
    خَيَّرَتَا
    ḵayyaratā
    خَيَّرْتُنَّ
    ḵayyartunna
    خَيَّرْنَ
    ḵayyarna
    non-past (imperfect) indicative
    الْمُضَارِع الْمَرْفُوع
    m أُخَيِّرُ
    ʔuḵayyiru
    تُخَيِّرُ
    tuḵayyiru
    يُخَيِّرُ
    yuḵayyiru
    تُخَيِّرَانِ
    tuḵayyirāni
    يُخَيِّرَانِ
    yuḵayyirāni
    نُخَيِّرُ
    nuḵayyiru
    تُخَيِّرُونَ
    tuḵayyirūna
    يُخَيِّرُونَ
    yuḵayyirūna
    f تُخَيِّرِينَ
    tuḵayyirīna
    تُخَيِّرُ
    tuḵayyiru
    تُخَيِّرَانِ
    tuḵayyirāni
    تُخَيِّرْنَ
    tuḵayyirna
    يُخَيِّرْنَ
    yuḵayyirna
    subjunctive
    الْمُضَارِع الْمَنْصُوب
    m أُخَيِّرَ
    ʔuḵayyira
    تُخَيِّرَ
    tuḵayyira
    يُخَيِّرَ
    yuḵayyira
    تُخَيِّرَا
    tuḵayyirā
    يُخَيِّرَا
    yuḵayyirā
    نُخَيِّرَ
    nuḵayyira
    تُخَيِّرُوا
    tuḵayyirū
    يُخَيِّرُوا
    yuḵayyirū
    f تُخَيِّرِي
    tuḵayyirī
    تُخَيِّرَ
    tuḵayyira
    تُخَيِّرَا
    tuḵayyirā
    تُخَيِّرْنَ
    tuḵayyirna
    يُخَيِّرْنَ
    yuḵayyirna
    jussive
    الْمُضَارِع الْمَجْزُوم
    m أُخَيِّرْ
    ʔuḵayyir
    تُخَيِّرْ
    tuḵayyir
    يُخَيِّرْ
    yuḵayyir
    تُخَيِّرَا
    tuḵayyirā
    يُخَيِّرَا
    yuḵayyirā
    نُخَيِّرْ
    nuḵayyir
    تُخَيِّرُوا
    tuḵayyirū
    يُخَيِّرُوا
    yuḵayyirū
    f تُخَيِّرِي
    tuḵayyirī
    تُخَيِّرْ
    tuḵayyir
    تُخَيِّرَا
    tuḵayyirā
    تُخَيِّرْنَ
    tuḵayyirna
    يُخَيِّرْنَ
    yuḵayyirna
    imperative
    الْأَمْر
    m خَيِّرْ
    ḵayyir
    خَيِّرَا
    ḵayyirā
    خَيِّرُوا
    ḵayyirū
    f خَيِّرِي
    ḵayyirī
    خَيِّرْنَ
    ḵayyirna
    passive voice
    الْفِعْل الْمَجْهُول
    singular
    الْمُفْرَد
    dual
    الْمُثَنَّى
    plural
    الْجَمْع
    1st person
    الْمُتَكَلِّم
    2nd person
    الْمُخَاطَب
    3rd person
    الْغَائِب
    2nd person
    الْمُخَاطَب
    3rd person
    الْغَائِب
    1st person
    الْمُتَكَلِّم
    2nd person
    الْمُخَاطَب
    3rd person
    الْغَائِب
    past (perfect) indicative
    الْمَاضِي
    m خُيِّرْتُ
    ḵuyyirtu
    خُيِّرْتَ
    ḵuyyirta
    خُيِّرَ
    ḵuyyira
    خُيِّرْتُمَا
    ḵuyyirtumā
    خُيِّرَا
    ḵuyyirā
    خُيِّرْنَا
    ḵuyyirnā
    خُيِّرْتُمْ
    ḵuyyirtum
    خُيِّرُوا
    ḵuyyirū
    f خُيِّرْتِ
    ḵuyyirti
    خُيِّرَتْ
    ḵuyyirat
    خُيِّرَتَا
    ḵuyyiratā
    خُيِّرْتُنَّ
    ḵuyyirtunna
    خُيِّرْنَ
    ḵuyyirna
    non-past (imperfect) indicative
    الْمُضَارِع الْمَرْفُوع
    m أُخَيَّرُ
    ʔuḵayyaru
    تُخَيَّرُ
    tuḵayyaru
    يُخَيَّرُ
    yuḵayyaru
    تُخَيَّرَانِ
    tuḵayyarāni
    يُخَيَّرَانِ
    yuḵayyarāni
    نُخَيَّرُ
    nuḵayyaru
    تُخَيَّرُونَ
    tuḵayyarūna
    يُخَيَّرُونَ
    yuḵayyarūna
    f تُخَيَّرِينَ
    tuḵayyarīna
    تُخَيَّرُ
    tuḵayyaru
    تُخَيَّرَانِ
    tuḵayyarāni
    تُخَيَّرْنَ
    tuḵayyarna
    يُخَيَّرْنَ
    yuḵayyarna
    subjunctive
    الْمُضَارِع الْمَنْصُوب
    m أُخَيَّرَ
    ʔuḵayyara
    تُخَيَّرَ
    tuḵayyara
    يُخَيَّرَ
    yuḵayyara
    تُخَيَّرَا
    tuḵayyarā
    يُخَيَّرَا
    yuḵayyarā
    نُخَيَّرَ
    nuḵayyara
    تُخَيَّرُوا
    tuḵayyarū
    يُخَيَّرُوا
    yuḵayyarū
    f تُخَيَّرِي
    tuḵayyarī
    تُخَيَّرَ
    tuḵayyara
    تُخَيَّرَا
    tuḵayyarā
    تُخَيَّرْنَ
    tuḵayyarna
    يُخَيَّرْنَ
    yuḵayyarna
    jussive
    الْمُضَارِع الْمَجْزُوم
    m أُخَيَّرْ
    ʔuḵayyar
    تُخَيَّرْ
    tuḵayyar
    يُخَيَّرْ
    yuḵayyar
    تُخَيَّرَا
    tuḵayyarā
    يُخَيَّرَا
    yuḵayyarā
    نُخَيَّرْ
    nuḵayyar
    تُخَيَّرُوا
    tuḵayyarū
    يُخَيَّرُوا
    yuḵayyarū
    f تُخَيَّرِي
    tuḵayyarī
    تُخَيَّرْ
    tuḵayyar
    تُخَيَّرَا
    tuḵayyarā
    تُخَيَّرْنَ
    tuḵayyarna
    يُخَيَّرْنَ
    yuḵayyarna

    Adjective

    خَيْر • (ḵayr)

    1. better; best
      Antonym: شَرّ (šarr)
      الصَّلاةُ خَيْرٌ مِن الْنَّوْمِ
      aṣ-ṣalātu ḵayrun min al-nnawmi
      Prayer is better than sleep.
      لَسْتُ خَيْرًا مِن الطَّالِبِ.
      lastu ḵayran min aṭ-ṭālibi.
      I am not better than the student.

    Derived terms

    • رَهَبُوتٌ خَيْرٌ لَكَ مِنْ رَحَمُوتٍ (rahabūtun ḵayrun laka min raḥamūtin)

    Adjective

    خَيِّر • (ḵayyir) (feminine خَيِّرَة (ḵayyira), common plural أَخْيَار (ʔaḵyār) or خِيَار (ḵiyār), masculine plural خَيِّرُونَ (ḵayyirūna), feminine plural خَيِّرَات (ḵayyirāt), elative خَيْر (ḵayr))

    1. beneficent, benevolent

    Declension

    Declension of adjective خَيِّر (ḵayyir)
    singular masculine feminine
    basic singular triptote singular triptote in ـَة (-a)
    indefinite definite indefinite definite
    informal خَيِّر
    ḵayyir
    الْخَيِّر
    al-ḵayyir
    خَيِّرَة
    ḵayyira
    الْخَيِّرَة
    al-ḵayyira
    nominative خَيِّرٌ
    ḵayyirun
    الْخَيِّرُ
    al-ḵayyiru
    خَيِّرَةٌ
    ḵayyiratun
    الْخَيِّرَةُ
    al-ḵayyiratu
    accusative خَيِّرًا
    ḵayyiran
    الْخَيِّرَ
    al-ḵayyira
    خَيِّرَةً
    ḵayyiratan
    الْخَيِّرَةَ
    al-ḵayyirata
    genitive خَيِّرٍ
    ḵayyirin
    الْخَيِّرِ
    al-ḵayyiri
    خَيِّرَةٍ
    ḵayyiratin
    الْخَيِّرَةِ
    al-ḵayyirati
    dual masculine feminine
    indefinite definite indefinite definite
    informal خَيِّرَيْن
    ḵayyirayn
    الْخَيِّرَيْن
    al-ḵayyirayn
    خَيِّرَتَيْن
    ḵayyiratayn
    الْخَيِّرَتَيْن
    al-ḵayyiratayn
    nominative خَيِّرَانِ
    ḵayyirāni
    الْخَيِّرَانِ
    al-ḵayyirāni
    خَيِّرَتَانِ
    ḵayyiratāni
    الْخَيِّرَتَانِ
    al-ḵayyiratāni
    accusative خَيِّرَيْنِ
    ḵayyirayni
    الْخَيِّرَيْنِ
    al-ḵayyirayni
    خَيِّرَتَيْنِ
    ḵayyiratayni
    الْخَيِّرَتَيْنِ
    al-ḵayyiratayni
    genitive خَيِّرَيْنِ
    ḵayyirayni
    الْخَيِّرَيْنِ
    al-ḵayyirayni
    خَيِّرَتَيْنِ
    ḵayyiratayni
    الْخَيِّرَتَيْنِ
    al-ḵayyiratayni
    plural masculine feminine
    basic broken plural triptote basic broken plural triptote
    indefinite definite indefinite definite
    informal أَخْيَار‎; خِيَار
    ʔaḵyār‎; ḵiyār
    الْأَخْيَار‎; الْخِيَار
    al-ʔaḵyār‎; al-ḵiyār
    أَخْيَار‎; خِيَار
    ʔaḵyār‎; ḵiyār
    الْأَخْيَار‎; الْخِيَار
    al-ʔaḵyār‎; al-ḵiyār
    nominative أَخْيَارٌ‎; خِيَارٌ
    ʔaḵyārun‎; ḵiyārun
    الْأَخْيَارُ‎; الْخِيَارُ
    al-ʔaḵyāru‎; al-ḵiyāru
    أَخْيَارٌ‎; خِيَارٌ
    ʔaḵyārun‎; ḵiyārun
    الْأَخْيَارُ‎; الْخِيَارُ
    al-ʔaḵyāru‎; al-ḵiyāru
    accusative أَخْيَارًا‎; خِيَارًا
    ʔaḵyāran‎; ḵiyāran
    الْأَخْيَارَ‎; الْخِيَارَ
    al-ʔaḵyāra‎; al-ḵiyāra
    أَخْيَارًا‎; خِيَارًا
    ʔaḵyāran‎; ḵiyāran
    الْأَخْيَارَ‎; الْخِيَارَ
    al-ʔaḵyāra‎; al-ḵiyāra
    genitive أَخْيَارٍ‎; خِيَارٍ
    ʔaḵyārin‎; ḵiyārin
    الْأَخْيَارِ‎; الْخِيَارِ
    al-ʔaḵyāri‎; al-ḵiyāri
    أَخْيَارٍ‎; خِيَارٍ
    ʔaḵyārin‎; ḵiyārin
    الْأَخْيَارِ‎; الْخِيَارِ
    al-ʔaḵyāri‎; al-ḵiyāri

    Antonyms

    References

    Hijazi Arabic

    Root
    خ ي ر
    1 term

    Etymology 1

    From Arabic خَيْر (ḵayr).

    Pronunciation

    • IPA(key): /xeːr/, [xe̞ːr]

    Noun

    خير • (ḵērm (plural أَخْيَار (ʔaḵyār))

    1. goodness, good
    2. wealth

    Etymology 2

    From Arabic خَيَّرَ (ḵayyara).

    Pronunciation

    • IPA(key): /xaj.jar/

    Verb

    خَيَّر • (ḵayyar) II (non-past يِخَيِّر (yiḵayyir))

    1. to grant a choice, to let choose
    Conjugation
    Conjugation of خير
    singular plural
    1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
    past m خيرت (ḵayyart) خيرت (ḵayyart) خير (ḵayyar) خيرنا (ḵayyarna) خيرتوا (ḵayyartu) خيروا (ḵayyaru)
    f خيرتي (ḵayyarti) خيرت (ḵayyarat)
    non-past m أخير (ʔaḵayyir) تخير (tiḵayyir) يخير (yiḵayyir) نخير (niḵayyir) تخيروا (tiḵayyiru) يخيروا (yiḵayyiru)
    f تخيري (tiḵayyiri) تخير (tiḵayyir)
    imperative m خير (ḵayyir) خيروا (ḵayyiru)
    f خيري (ḵayyiri)

    South Levantine Arabic

    Root
    خ ي ر
    3 terms

    Etymology 1

    (This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.)

    Pronunciation

    • IPA(key): /xaj.jar/, [ˈxaj.jar]
    • Audio (al-Lidd):(file)

    Verb

    خيّر • (ḵayyar) II (present بخيّر (biḵayyir))

    1. to make (someone) choose, to give (someone) a choice
      إذا لا سمح الله ارتكبت جريمة كبيرة وخيّروك إنّه يحكموا عليك بالإعدام أو السجن المؤبد، إيش بتختار؟
      ʔiza la samaḥ ʔaḷḷa rtakabt jarīme kbīre w-ḵayyarūk ʔinno yoḥkomu ʕalēk bil-ʔiʕdām ʔaw is-sijn li-mʔabbad, ʔēš btiḵtār?
      If, God forbid, you committed a major crime and you had to choose (literally: they made you choose) [between] them sentencing you to death or life imprisonment, what would you choose?
    Conjugation
    Conjugation of خير
    singular plural
    1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
    past m خيّرت (ḵayyart) خيّرت (ḵayyart) خيّر (ḵayyar) خيّرنا (ḵayyarna) خيّرتو (ḵayyartu) خيّرو (ḵayyaru)
    f خيّرتي (ḵayyarti) خيّرت (ḵayyarat)
    present m بخيّر (baḵayyir) بتخيّر (bitḵayyir) بخيّر (biḵayyir) منخيّر (minḵayyir) بتخيّرو (bitḵayyru) بخيّرو (biḵayyru)
    f بتخيّري (bitḵayyri) بتخيّر (bitḵayyir)
    subjunctive m اخيّر (aḵayyir) تخيّر (tḵayyir) يخيّر (yḵayyir) نخيّر (nḵayyir) تخيّرو (tḵayyru) يخيّرو (yḵayyru)
    f تخيّري (tḵayyri) تخيّر (tḵayyir)
    imperative m خيّر (ḵayyir) خيّرو (ḵayyru)
    f خيّري (ḵayyri)

    Etymology 2

    Semi-learned borrowing from Arabic خَيْر (ḵayr).

    Pronunciation

    Noun

    خير • (ḵēr, ḵayrm

    1. goodness, good