วิญญาณ

Learned borrowing from Pali viññāṇa (“awareness; cognition”). Compare Sanskrit विज्ञान (vijñāna), whence Thai วิชญาณ. Cognate with Khmer វិញ្ញាណ (vɨññiən), Khün ᩅᩥᨬ᩠ᨬᩣᨱ, Lao ວິນຍານ (win nyān), Burmese ဝိညာဉ် (wi.nyany).

วิญญาณ • (win-yaan)

1. (elegant) perception; cognition; sense
2. soul (spiritual part, as of a human being) (Classifier: ดวง)
   • 1934, พระจรูญชวนะพัฒน์ (ทองสุก อินทรรัสมี), หลวงวิศาลดรุณกร (อั้น สาริกบุตร), วิธีทำศพ, พระนคร: โรงพิมพ์หว่าเชียง, page 25:

     สัตว์ตายไปแต่ร่างกาย ส่วนนั้นไม่ดับ

     sàt dtaai bpai dtɛ̀ɛ râang-gaai · sùuan win-yaan nán mâi dàp

     A living being only passes away physically. As regards the soul, [it] dies not.

   • 1936, ไม้ เมืองเดิม, “เจ้าพ่อบรรดาล”, in แผลเก่า, พระนคร: คณะเหม, page 47:

     แสงเดือน...ทำให้เธอล่องลอยกลับบางกะปิอิก

     sɛ̌ɛng-dʉʉan ... tam-hâi win-yaan təə lɔ̂ng-lɔɔi glàp baang-gà-bpì ìk

     The light of the moon...caused her soul to float back [to] Bang Kapi again.

   • 1959, “ผู้วายชนม์”, in พระราชสาส์นในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานไปยังประเทศอังกฤษ, พระนคร: กรมศิลปากร, page 4:

     หากสวรรค์มีจริง ความดีงามคงจะนำของพ่อสู่สวรรค์

     hàak sà-wǎn mii jing · kwaam-dii-ngaam kong jà nam win-yaan kɔ̌ɔng pɔ̂ɔ sùu sà-wǎn

     If Heaven really exists, the goodness will probably bring the soul of dad to Heaven.