𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲
Old Uyghur
Uyghur script | 𐽻𐽰𐽾𐽲 (sʾrq /sarïġ/) |
---|---|
Orkhon script | 𐰽𐰺𐰍 (s¹r¹ǧ /sarïġ/) |
Syriac script | ܣܐܪܘܥ (sʾryʿ /sarïġ/) |
Brahmi script | 𑀲𑀸𑀭𑁆𑀕𑁆 (sārg /sārïġ/) |
Etymology
Inherited from Proto-Turkic *sarïg (“yellow”), ultimately from Proto-Turkic *sāŕï- (“white”). Doublet of 𐽻𐽰𐽴𐽲𐽰𐽺 (sʾzqʾn /sazġan/, “pink”).
Cognate with Karakhanid سَرِغْ (sarïɣ) and Old Turkic 𐰽𐰺𐰍 (s¹r¹ǧ /sarïg/).
Adjective
𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲 (sʾryq /sarïġ/)
- yellow
- Synonym: 𐽷𐽾𐽰𐽴 (krʾz /ḳaraʒa/)
- c. 10th century, The Tale of Prince Kalyāṇaṃkara and Pāpaṃkara pages 42-43 (lines 8-2):[1]
- 𐽰𐽳𐾁 𐽲𐽰𐽼𐽰𐽲𐽸𐽰 𐽻𐽰𐽷𐽶𐽴 𐽷𐽳𐽶𐽾𐽷𐾁𐽰
𐾀𐽰𐽺𐽷 𐽰𐽰𐽾𐽶𐽵 𐽲𐽶𐽴𐾁𐽰𐽾 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽵
𐽰𐽰𐾁𐾀𐽳𐽺 𐽶𐽶𐽼 𐽰𐽺𐽷𐽶𐽾𐽰𐽾 𐾁𐽰𐽾- ʾwl qʾpʾqdʾ sʾkyz kwyrklʾ
tʾnk ʾʾryx qyzlʾr sʾryx
ʾʾltwn yyp ʾnkyrʾr lʾr - /Ol ḳapaġda sekiz körklä taŋ arïġ ḳïzlar, sarïġ
altun yïp äŋirärlär./ - By that gate, there were eight maidens with incredible glean, they spun wool made of yellow strands of gold.
- ʾwl qʾpʾqdʾ sʾkyz kwyrklʾ
- 𐽰𐽳𐾁 𐽲𐽰𐽼𐽰𐽲𐽸𐽰 𐽻𐽰𐽷𐽶𐽴 𐽷𐽳𐽶𐽾𐽷𐾁𐽰
Noun
𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲 (sʾryq /sarïġ/)
- (anatomy, medicine) bile; choler, yellow bile
- Synonyms: 𐽰𐽳𐽶𐾀 (ʾwyt /öt/), 𐽶𐽶𐽲𐽰𐽹𐽰𐽽𐽳𐽲 (yyqʾmʾcwq /yïḳamačuḳ/)
- c. 13th century, Pharmacological Text I.23 (Mainz187.23, v03):[2]
- 𑀓𑁆𑀬𑀼𑀘𑀺𑀁 𑀓𑁆𑀬𑀼𑀁 𑀘𑁄𑀕𑀺 𑀘𑁄𑀫𑀸𑀖𑀢𑀸 𑀑𑀬𑁄𑀥𑁆𑀓𑁆𑀬𑀼𑀭𑁆𑀬𑀼 𑀲𑀸𑀭𑁆𑀕𑁆 𑀢𑁆𑀬𑁂𑀭𑀺𑀮𑁆𑀬𑁆𑀭𑀼𑁈
- kyuciṃ kyuṃ cogi comāghatā oyodhkyuryu sārg tyerilyru
- / […] küčin, kün čoġï čomāḳtā ȫdkürü sārïġ terilür./
- […] with the power of […] ?, the choler accumulates [in the body] from the radiant beams of the setting sun.
- 𑀓𑁆𑀬𑀼𑀘𑀺𑀁 𑀓𑁆𑀬𑀼𑀁 𑀘𑁄𑀕𑀺 𑀘𑁄𑀫𑀸𑀖𑀢𑀸 𑀑𑀬𑁄𑀥𑁆𑀓𑁆𑀬𑀼𑀭𑁆𑀬𑀼 𑀲𑀸𑀭𑁆𑀕𑁆 𑀢𑁆𑀬𑁂𑀭𑀺𑀮𑁆𑀬𑁆𑀭𑀼𑁈
Declension
singular | definite plural | |
---|---|---|
nominative | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲 (sʾryq) | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐾁𐽰𐽾 (sʾryqlʾr) |
genitive | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐽺𐽶𐽺𐽷 (sʾryqnynk) | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶𐽺𐽷 (sʾryqlʾrnynk) |
dative | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐽲𐽰 (sʾryqqʾ) | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐾁𐽰𐽾𐽲𐽰 (sʾryqlʾrqʾ) |
accusative | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐽶𐽲 (sʾryqyq), 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐽺𐽶 (sʾryqny) | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐾁𐽰𐽾𐽶𐽲 (sʾryqlʾryq), 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶 (sʾryqlʾrny) |
locative | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐾀𐽰 (sʾryqtʾ) | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐾁𐽰𐽾𐾀𐽰 (sʾryqlʾrtʾ) |
ablative | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐾀𐽶𐽺 (sʾryqtyn) | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐾁𐽰𐽾𐾀𐽶𐽺 (sʾryqlʾrtyn) |
instrumental | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐽶𐽺 (sʾryqyn) | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐾁𐽰𐽾𐽶𐽺 (sʾryqlʾryn) |
equative | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐽽𐽰 (sʾryqcʾ) | |
directive | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐽲𐽰𐽾𐽳 (sʾryqqʾrw), 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐽾𐽰 (sʾryqrʾ) | |
similative | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐾁𐽰𐽶𐽳 (sʾryqlʾyw) |
Compound terms
- 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲 𐽰𐽰𐽾𐽶𐽾𐽶 (sʾryq ʾʾryry /sarïġ arire/, “yellow ironwood”)
- 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲 𐽰𐽶𐽷 (sʾryq ʾyk /sarïġ ig/, “internal hemorrhage”, literally “bile-disease”) (cf. Sanskrit पित्तास्र (pittāsra, “hemorrhage”), पित्त (pitta, “bile”))
- 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲 𐽰𐽾𐽳𐽷 (sʾryq ʾrwk /sarïġ ärük/, “mirabelle plum”)
- 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲 𐽹𐽳𐽺𐽷𐽰 (sʾryq mwnkʾ /sarïġ muŋa/, “mung bean”)
Derived terms
- 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲𐽲𐽶𐾁 (sʾryqqyl /sarïġġïl/, “yellowish”)
Descendants
- Western Yugur: sarəɣ (sarïɣ, “yellow”)
- ⇒ Western Yugur: sarəɣ joɣur (sarïɣ yoɣur, “Western Yugur”) (endonym)
See also
𐽰𐽰𐽲 (ʾʾq /aḳ/), 𐽶𐽳𐽾𐽳𐽺𐽷 (ywrwnk /yürüŋ/) | 𐽼𐽳𐽴 (pwz /boz/), 𐽷𐽳𐽶𐽷 (kwyk /kök/) | 𐽲𐽰𐽾𐽰 (qʾrʾ /ḳara/) |
𐽰𐽰𐾁 (ʾʾl /al/), 𐽲𐽶𐽴𐽶𐾁 (qyzyl /ḳïzïl/) | 𐽰𐽰𐽾 (ʾʾr /ar/), 𐽶𐽰𐽲𐽶𐽴 (yʾqyz /yaġïz/) | 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲 (sʾryq /sarïġ/) |
𐽷𐽳𐽶𐽷 (kwyk /kök/), 𐽶𐽰𐽿𐽶𐾁 (yʾšyl /yašïl/) | ||
𐽽𐽰𐽽 (cʾc /čač/) | 𐽷𐽳𐽶𐽷 (kwyk /kök/) | 𐽷𐽳𐽶𐽷𐽳𐽿 (kwykwš /köküš/), 𐽾𐽴𐽰𐽱𐽾𐾀 (rzʾβrt /razavart/) |
𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺 (yypkyn /yipgin/) | 𐽲𐽶𐽴𐽲𐽰𐽺 (qyzqʾn /ḳïzġan/), 𐽻𐽰𐽴𐽲𐽰𐽺 (sʾzqʾn /sazġan/) |
References
- Caferoğlu, Ahmet (1968) “sarıġ”, in Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü (Türk Dil Kurumu Yayınları; 260) (in Turkish), Istanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, page 197von Gabain, Annemarie (1954) Türkische Turfan Texte VIII: Texte im Brāhmīschrift (in German), page 59
- Hamilton, James (2020) “sarıġ”, in Korkut, Ece, Birkan, İsmet, transl., Budacı İyi Kalpli ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası - Prens Kalyāṇaṃkara ve Pāpaṃkara Hikâyesi (in Turkish), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, →ISBN, page 213
- Wilkens, Jens (2021) “(1) sarıg ~ sar(ı)g ~ s(a)r(ı)g”, in Handwörterbuch des Altuigurischen (in German), Göttingen: Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, page 586