ай
Adyghe
Pronunciation
- IPA(key): [aːj]
Noun
ай • (aj)
- (Kfar Kama Shapsug dialect) yes
Synonyms
- (yes): нытӏэ (nətʼɛ) (Kabardian)
Bashkir
Etymology
From Proto-Turkic *āy (“moon, month”).
Cognate with Azerbaijani ay, Turkish, Crimean Tatar ay, Tatar, Kazakh, Kyrgyz ай (ay), Southern Altai ай (ay), Uzbek oy, etc.
Pronunciation
- IPA(key): [ɑj]
Ай: (file) - Hyphenation: ай (one syllable)
Noun
ай • (ay)
- moon
- Сәскәләргә ҡунған ысыҡ ай яҡтыһына ялтырай.
- Səskələrgə qunğan ısıq ay yaqtıhına yaltıray.
- The dew that fell on flowers glistens in the moonlight.
- month
- Айҙар буйы бер тамсы ла ямғыр яуманы.
- Ayźar buyı ber tamsı la yamğır yawmanı.
- For months, not a single raindrop fell.
- Ҡыҙыбыҙ ҡаланан айына бер ҡайтып тора.
- Qıźıbıź qalanan ayına ber qaytıp tora.
- Our daughter comes home from the city once a month.
- Хәйер, Уралда мартты ла тулыһынса ҡыш айы тип әйтергә мөмкин әле.
- Xəyer, Uralda marttı la tulıhınsa qış ayı tip əytergə mömkin əle.
- However, March in the Urals can as well be called a winter month without reservation.
- (Can we date this quote?), Аҡмулла [Aqmulla, Aqmulla], (Please provide the book title or journal name):
- Егеттәр, һаҡланығыҙ наҙан дуҫтан ― наҙан дуҫ бер айҙаң һуң булыр дошман.
- Yegettər, haqlanığıź naźan duśtan ― naźan duś ber ayźañ huñ bulır doşman.
- Guys, beware of an ignorant friend ― in a month's time, an ignorant friend will become an enemy.
Declension
singular | plural | |
---|---|---|
absolute | ай (ay) | айҙар (ayźar) |
definite genitive | айҙың (ayźıñ) | айҙарҙың (ayźarźıñ) |
dative | айға (ayğa) | айҙарға (ayźarğa) |
definite accusative | айҙы (ayźı) | айҙарҙы (ayźarźı) |
locative | айҙа (ayźa) | айҙарҙа (ayźarźa) |
ablative | айҙан (ayźan) | айҙарҙан (ayźarźan) |
Derived terms
- (male given names) Айнур (Aynur), Айтуған (Aytuğan)
- (female given names) Айгөл (Aygöl), Айһылыу (Ayhılıw)
Bulgarian
Etymology
Onomatopoeic.
Pronunciation
- IPA(key): [aj]
Interjection
ай • (aj)
Usage notes
- May often be duplicated or triplicated or used many times.
References
- “ай”, in Речник на българския език [Dictionary of the Bulgarian Language] (in Bulgarian), Sofia: Bulgarian Academy of Sciences, 2014
- “ай”, in Речник на българския език [Dictionary of the Bulgarian Language] (in Bulgarian), Chitanka, 2010
- “ай”, in Български тълковен речник [Bulgarian Explanatory Dictionary] (in Bulgarian), fourth edition, Sofia: Nauka i Izkustvo, 2005, page 21
Chulym
Etymology
From Proto-Turkic *āy. Cognates include Khakas ай (ay).
Noun
ай • (ay)
References
- A. F. Kondiyakov, V. M. Lemskaya (2021) “месяц”, in Чулымский язык д. Пасечное Тюхтетского района Красноярского края 2007-2011 гг. [The Chulym language of the village of Pasechnoye, Tyukhtetsky District, Krasnoyarsk Krai, 2007-2011], Tomsk: Издательство Томского университета, →ISBN, page 85
Even
Adjective
ай (aj)
References
- Cincius, V. I., Rišes, L. D. (1952) Русско-эвенский словарь [Russian–Even Dictionary], Moscow
Karaim
Etymology
From Proto-Turkic *āy.
Noun
ай • (ay)
References
- N. A. Baskakov, S.M. Šapšala, editor (1973), “ай”, in Karaimsko-Russko-Polʹskij Slovarʹ [Karaim-Russian-Polish Dictionary], Moscow: Moskva, →ISBN
Kazakh
Etymology
From Proto-Turkic *āy (“moon, month”). Cognate with Azerbaijani ay, Turkish, Crimean Tatar ay, Tatar, Bashkir, Kyrgyz ай (ay), Southern Altai ай (ay), Uzbek oy, etc.
Noun
ай • (ai)
Declension
singular | plural | |
---|---|---|
nominative | ай (ai) | айлар (ailar) |
genitive | айдың (aidyñ) | айлардың (ailardyñ) |
dative | айға (aiğa) | айларға (ailarğa) |
accusative | айды (aidy) | айларды (ailardy) |
locative | айда (aida) | айларда (ailarda) |
ablative | айдан (aidan) | айлардан (ailardan) |
instrumental | аймен (aimen) | айлармен (ailarmen) |
Derived terms
- айлық (ailyq)
Ket
Etymology 1
Possibly onomatopoeic. See also акус (ákus?, “what?”).
Pronoun
ай (āj)
- (with intransitive) what?, who?, how?
- У ай куйбет? - Ат дисӄобет, дельтийбет. (Kellog dialect)
- Ū āj kujbɛt? - Āt disqɔːbɛt, dɛlʲtijbɛt.
- What are you doing? - I'm fishing and picking berries.
Pronunciation
- IPA(key): [aʝ˧], [aʝ˧˥]
Etymology 2
Inherited from Proto-Yeniseian *ap-xʷak-ja (“blacksmith's bellows”),[1] compound of *ap (“hot”) + *xʷak-ja (“bag, sack”). Cognate with Yug afeːj (“bellows”) and Kott afušiːn (“bellows”). Also comparable to Kott afuhet (“blacksmith”), from the same root.
Noun
ай (āj, āji) n
- blacksmith's bellows
- Аб ай усьабильдон, боʼк сьел дәп. (Kellog dialect)
- Āb āj usʲabilʲdɔn, bɔˀk sʲēlʲ də̄p.
- My bellows are broken, my fire sizzles poorly.
Pronunciation
- IPA(key): [aʝ˧]
Etymology 3
Inherited from Proto-Yeniseian *xʷak-ja (“bag, sack”), via intermediary Proto-Ketic *àːˤk-ja (“sack”). Cognate with Yug aʰːj (“bag”).
Noun
ай (àj; àːje, àːji) n
- bag, sack
- Ам лапкадиӈаль рьаимбесь, ай бәнь бин дакайнам. (Kellog dialect)
- Ām lapkadiŋalʲ rʲaiːmbɛsʲ, àj bə̄nʲ bīn dakajnam.
- Mother came from the store, since she didn't take the [shopping] bag.
- Ат десьогдаӄ айдиӈа. (Sulomay dialect)
- Āt dɛsʲɔɡdaq ajdiŋa.
- I put it in the bag.
Pronunciation
References
- ^ Vajda, Edward (2024) The Languages and Linguistics of Northern Asia: Language Families (The World of Linguistics [WOL]; 10.1)[1], volume 1, Berlin, Boston: De Gruyter Mouton, , →ISBN, page 406
- ^ Georg, Stefan (2007) A Descriptive Grammar of Ket (Yenisei-Ostyak) Part 1: Introduction, Phonology, Morphology, Cromwell: Global Oriental, →ISBN, page 78
- Kotorova, Elizaveta, Nefedov, Andrey (2015) “āj₁, āj₂ àj”, in Большой словарь кетского языка, Münich: LINCOM, →ISBN, page 77
- Werner, Heinrich (2002) “ай (I, II)”, in Словарь кетско-русский и русско-кетский: Учебное пособие для учащихся начальной школы[2], 2 edition, Saint-Petersburg: Drofa, →ISBN, page 11
- Werner, Heinrich (2002) “⁴aj (V) (n, Pl. àjéŋ)”, in Vergleichendes Wörterbuch der Jenissej-Sprachen, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, →ISBN, page 18
- Werner, Heinrich (2002) “¹a·j (n, Pl. ¹a·jeŋ)”, in Vergleichendes Wörterbuch der Jenissej-Sprachen, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, →ISBN, page 94
Komi-Zyrian
Etymology
From Proto-Permic *aj, from Proto-Finno-Permic *äjjä. Cognates include Finnish äijä and Northern Sami áddjá.
Permic cognates include Udmurt айы (ajy) and Komi-Permyak ай (aj).
Pronunciation
- IPA(key): /ˈaj/, [ˈäj]
- Rhymes: -aj
- Hyphenation: ай
Noun
ай • (aj)
Declension
singular | plural | ||
---|---|---|---|
nominative | ай (aj) | айяс (ajas) | |
accusative | I 1 | ай (aj) | айяс (ajas) |
II 1 | айӧс (ajös) | айясӧс (ajasös) | |
instrumental | айӧн (ajön) | айясӧн (ajasön) | |
comitative | айкӧд (ajköd) | айяскӧд (ajasköd) | |
caritive | айтӧг (ajtög) | айястӧг (ajastög) | |
consecutive | айла (ajla) | айясла (ajasla) | |
genitive | айлӧн (ajlön) | айяслӧн (ajaslön) | |
ablative | айлысь (ajlyś) | айяслысь (ajaslyś) | |
dative | айлы (ajly) | айяслы (ajasly) | |
inessive | айын (ajyn) | айясын (ajasyn) | |
elative | айысь (ajyś) | айясысь (ajasyś) | |
illative | айӧ (ajö) | айясӧ (ajasö) | |
egressive | айсянь (ajśań) | айяссянь (ajasśań) | |
approximative | айлань (ajlań) | айяслань (ajaslań) | |
terminative | айӧдз (ajödź) | айясӧдз (ajasödź) | |
prolative | I | айӧд (ajöd) | айясӧд (ajasöd) |
II | айті (ajti) | айясті (ajasti) |
1 Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
1 Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
1 Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
1 Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
1 Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
1 Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
|
Synonyms
Coordinate terms
Derived terms
References
- L. M. Beznosikova, E. A. Ajbabina, R. I. Kosnyreva (2000) Коми-русский словарь [Komi-Russian dictionary], →ISBN, page 22
Kyrgyz
Etymology
From Proto-Turkic *āy (“moon, month”). Cognate with Azerbaijani ay, Turkish, Crimean Tatar ay, Tatar, Bashkir, Kazakh ай (ai), Southern Altai ай (ay), Uzbek oy, Uyghur ئاي (ay), etc.
Noun
ай • (ay) (Arabic spelling اي)
Declension
singular (жекелик) | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
possession → case ↓ |
— | first-person singular (менин) |
second-person singular informal (сенин) |
second-person singular formal (сиздин) |
third-person singular/plural (анын/алардын) |
first-person plural (биздин) |
second-person plural informal (силердин) |
second-person plural formal (сиздердин) |
nominative (атооч) | ай ay |
айым ayım |
айың ayıŋ |
айыңыз ayıŋız |
айы ayı |
айыбыз ayıbız |
айыңар ayıŋar |
айыңыздар ayıŋızdar |
genitive (илик) | айдын aydın |
айымдын ayımdın |
айыңдын ayıŋdın |
айыңыздын ayıŋızdın |
айынын ayının |
айыбыздын ayıbızdın |
айыңардын ayıŋardın |
айыңыздардын ayıŋızdardın |
dative (барыш) | айга ayga |
айыма ayıma |
айыңа ayıŋa |
айыңызга ayıŋızga |
айына ayına |
айыбызга ayıbızga |
айыңарга ayıŋarga |
айыңыздарга ayıŋızdarga |
accusative (табыш) | айды aydı |
айымды ayımdı |
айыңды ayıŋdı |
айыңызды ayıŋızdı |
айыны ayını |
айыбызды ayıbızdı |
айыңарды ayıŋardı |
айыңыздарды ayıŋızdardı |
locative (жатыш) | айда ayda |
айымда ayımda |
айыңда ayıŋda |
айыңызда ayıŋızda |
айында ayında |
айыбызда ayıbızda |
айыңарда ayıŋarda |
айыңыздарда ayıŋızdarda |
ablative (чыгыш) | айдан aydan |
айымдан ayımdan |
айыңдан ayıŋdan |
айыңыздан ayıŋızdan |
айынан ayınan |
айыбыздан ayıbızdan |
айыңардан ayıŋardan |
айыңыздардан ayıŋızdardan |
plural (көптөгөн) | ||||||||
possession → case ↓ |
— | first-person singular (менин) |
second-person singular informal (сенин) |
second-person singular formal (сиздин) |
third-person singular/plural (анын/алардын) |
first-person plural (биздин) |
second-person plural informal (силердин) |
second-person plural formal (сиздердин) |
nominative (атооч) | айлар aylar |
айларым aylarım |
айларың aylarıŋ |
айларыңыз aylarıŋız |
айлары ayları |
айларыбыз aylarıbız |
айларыңар aylarıŋar |
айларыңыздар aylarıŋızdar |
genitive (илик) | айлардын aylardın |
айларымдын aylarımdın |
айларыңдын aylarıŋdın |
айларыңыздын aylarıŋızdın |
айларынын aylarının |
айларыбыздын aylarıbızdın |
айларыңардын aylarıŋardın |
айларыңыздардын aylarıŋızdardın |
dative (барыш) | айларга aylarga |
айларыма aylarıma |
айларыңа aylarıŋa |
айларыңызга aylarıŋızga |
айларына aylarına |
айларыбызга aylarıbızga |
айларыңарга aylarıŋarga |
айларыңыздарга aylarıŋızdarga |
accusative (табыш) | айларды aylardı |
айларымды aylarımdı |
айларыңды aylarıŋdı |
айларыңызды aylarıŋızdı |
айларыны aylarını |
айларыбызды aylarıbızdı |
айларыңарды aylarıŋardı |
айларыңыздарды aylarıŋızdardı |
locative (жатыш) | айларда aylarda |
айларымда aylarımda |
айларыңда aylarıŋda |
айларыңызда aylarıŋızda |
айларында aylarında |
айларыбызда aylarıbızda |
айларыңарда aylarıŋarda |
айларыңыздарда aylarıŋızdarda |
ablative (чыгыш) | айлардан aylardan |
айларымдан aylarımdan |
айларыңдан aylarıŋdan |
айларыңыздан aylarıŋızdan |
айларынан aylarınan |
айларыбыздан aylarıbızdan |
айларыңардан aylarıŋardan |
айларыңыздардан aylarıŋızdardan |
Nogai
Etymology
From Proto-Turkic *āy.
Noun
ай • (ay)
References
- N. A. Baskakov, S.A Kalmykov, editor (1963), “ай”, in Nogajsko-Russkij Slovarʹ [Nogai-Russian Dictionary], Moscow: karačajevo-čerkesskij naučno- issledovatelʹskij institut jazyka, literatury i istorii, →ISBN
Northern Altai
Etymology
From Proto-Turkic *āy. Cognate to Khakas ай (ay), Tuvan ай (ay), etc.
Noun
ай • (ay)
References
- N. A Baskakov, editor (1972), “ай”, in Severnyje dialekty Altajskovo (Ojrotskovo Jazyka- Dialekt kumandincev(Kumandin Kiži) [Northern Dialect of Altai -Kumandin Dialect(Kumandin kiži)], Moskva: glavnaja redakcija vostočnoja literatury, →ISBN, page 198
Russian
Pronunciation
- IPA(key): [aj]
Audio; “ай-ай-ай” (“aj-aj-aj”): (file)
Interjection
ай • (aj)
Particle
ай • (aj)
- (dated) maybe, or
- 1863, Л. Н. Толстой, Казаки:
- Марьяна опять засмеялась своим светлым, счастливым смехом. ― Ай боишься меня? ― сказала она.
- Marʹjana opjatʹ zasmejalasʹ svoim svetlym, sčastlivym smexom. ― Aj boišʹsja menja? ― skazala ona.
- Maryana again laughed with her bright, happy laughter. “Maybe you're scared of me?”, she said.
Derived terms
- а́й да (áj da)
Noun
ай • (aj) n inan (indeclinable)
Southern Altai
Etymology
From Proto-Turkic *āy (“moon, month”).
Noun
ай • (ay)
Declension
singular | plural | |
---|---|---|
absolute | ай (ay) | айлар (aylar) |
definite genitive | айдыҥ (aydïŋ) | айлардыҥ (aylardïŋ) |
dative | айга (ayga) | айларга (aylarga) |
definite accusative | айды (aydï) | айларды (aylardï) |
locative | айда (ayda) | айларда (aylarda) |
ablative | айдаҥ (aydaŋ) | айлардаҥ (aylardaŋ) |
References
- N. A. Baskakov, Toščakova N.A, editor (1947), “ай”, in Ojrotsko-Russkij Slovarʹ [Oyrot-Russian Dictionary], Moscow: M.: OGIZ, →ISBN
- O. N. Balakina, V. S. Dedejeva, editor (2015), “ай”, in Altajsko-Russkij Slovarʹ [Altaic-Russian Dictionary], Gorno-Altaisk: Izdatelʹskij dom "Bija", g.Bijsk, per.Muromcevskij, d.2., page 12
Tatar
Other scripts | |
---|---|
Cyrillic | ай |
Zamanälif | ay |
Jaꞑalif | aj |
Yaña imlâ | ئای |
Etymology
From Proto-Turkic *āy (“moon, month”). Compare Bashkir ай (ay, “moon”).
Noun
ай • (ay)
Declension
singular | plural | |
---|---|---|
nominative | ай (ay) | айлар (aylar) |
genitive | айның (aynıñ) | айларның (aylarnıñ) |
definite accusative | айны (aynı) | айларны (aylarnı) |
dative | айга (ayga) | айларга (aylarga) |
locative | айда (ayda) | айларда (aylarda) |
ablative | айдан (aydan) | айлардан (aylardan) |
nominative | ||
---|---|---|
singular | plural | |
минем (“my”) | айым (ayım) | айларым (aylarım) |
синең (“your”) | айың (ayıñ) | айларың (aylarıñ) |
аның (“his/her/it”) | айы (ayı) | айлары (ayları) |
безнең (“our”) | айыбыз (ayıbız) | айларыбыз (aylarıbız) |
сезнең (“your”) | айыгыз (ayığız) | айларыгыз (aylarığız) |
аларның (“their”) | айы (ayı) | айлары (ayları) |
genitive | ||
singular | plural | |
минем (“my”) | айымның (ayımnıñ) | айларымның (aylarımnıñ) |
синең (“your”) | айыңның (ayıñnıñ) | айларыңның (aylarıñnıñ) |
аның (“his/her/it”) | айының (ayınıñ) | айларының (aylarınıñ) |
безнең (“our”) | айыбызның (ayıbıznıñ) | айларыбызның (aylarıbıznıñ) |
сезнең (“your”) | айыгызның (ayığıznıñ) | айларыгызның (aylarığıznıñ) |
аларның (“their”) | айының (ayınıñ) | айларының (aylarınıñ) |
definite accusative | ||
singular | plural | |
минем (“my”) | айымны (ayımnı) | айларымны (aylarımnı) |
синең (“your”) | айыңны (ayıñnı) | айларыңны (aylarıñnı) |
аның (“his/her/it”) | айын (ayın) | айларын (ayların) |
безнең (“our”) | айыбызны (ayıbıznı) | айларыбызны (aylarıbıznı) |
сезнең (“your”) | айыгызны (ayığıznı) | айларыгызны (aylarığıznı) |
аларның (“their”) | айын (ayın) | айларын (ayların) |
dative | ||
singular | plural | |
минем (“my”) | айымга (ayımga) | айларымга (aylarımga) |
синең (“your”) | айыңга (ayıñga) | айларыңга (aylarıñga) |
аның (“his/her/it”) | айына (ayına) | айларына (aylarına) |
безнең (“our”) | айыбызга (ayıbızga) | айларыбызга (aylarıbızga) |
сезнең (“your”) | айыгызга (ayığızga) | айларыгызга (aylarığızga) |
аларның (“their”) | айына (ayına) | айларына (aylarına) |
locative | ||
singular | plural | |
минем (“my”) | айымда (ayımda) | айларымда (aylarımda) |
синең (“your”) | айыңда (ayıñda) | айларыңда (aylarıñda) |
аның (“his/her/it”) | айында (ayında) | айларында (aylarında) |
безнең (“our”) | айыбызда (ayıbızda) | айларыбызда (aylarıbızda) |
сезнең (“your”) | айыгызда (ayığızda) | айларыгызда (aylarığızda) |
аларның (“their”) | айында (ayında) | айларында (aylarında) |
ablative | ||
singular | plural | |
минем (“my”) | айымнан (ayımnan) | айларымнан (aylarımnan) |
синең (“your”) | айыңнан (ayıñnan) | айларыңнан (aylarıñnan) |
аның (“his/her/it”) | айыннан (ayınnan) | айларыннан (aylarınnan) |
безнең (“our”) | айыбыздан (ayıbızdan) | айларыбыздан (aylarıbızdan) |
сезнең (“your”) | айыгыздан (ayığızdan) | айларыгыздан (aylarığızdan) |
аларның (“their”) | айыннан (ayınnan) | айларыннан (aylarınnan) |
Tuvan
Etymology
From Proto-Turkic *āy (“moon, month”). Compare Turkish ay (“moon”).
Pronunciation
- IPA(key): /ɐj/
Noun
ай • (ay) (definite accusative айны, plural айлар)
Yakut
Etymology
Unknown.
Verb
ай • (ay)
- (transitive) to create
Derived terms
- айыы (ayıı, “creation, production”)
- айымньы (ayımnyı, “creation”)