खाना

See also: खन्, खनि, खान, खानि, ख़ाना, खानु, खाने, खानो, खानों, ख़ून, खेना, and खोना

Hindi

Pronunciation

  • (Delhi) IPA(key): /kʰɑː.nɑː/, [kʰäː.näː]
  • Audio (India):(file)

Etymology 1

Inherited from Prakrit 𑀔𑀸𑀡 (khāṇa), from Sanskrit खादन (khādana, “the act of eating; food”) + Middle Indo-Aryan -𑀓- (-ka-). Doublet of खान (khān) and खादन (khādan).

Noun

खाना • (khānā) m (Urdu spelling کھانا)

  1. food, meal
    इस होटल में अच्छा खाना मिल सकता है।
    is hoṭal mẽ acchā khānā mil saktā hai.
    You can get good food in this hotel.
Declension
Declension of खाना (masc ā-stem)
singular plural
direct खाना
khānā 		खाने
khāne
oblique खाने
khāne 		खानों
khānõ
vocative खाने
khāne 		खानो
khāno
Synonyms
Descendants
  • → Assamese: খানা (khana)
  • → Bengali: খানা (khana)

Etymology 2

Hindi verb set
खाना (khānā)
खिलाना (khilānā)
खिलवाना (khilvānā)

Inherited from Sauraseni Prakrit 𑀔𑀸𑀤𑀺 (khādi), from Sanskrit खादति (khādati). Cognate with Konkani खाव्चे (khāvce), Gujarati ખાવું (khāvũ), Marathi खाणे (khāṇe), Sindhi کائِڻُ / खाइणु, Punjabi ਖਾਣਾ (khāṇā) / کھانا (khānā), Nepali खानु (khānu), Garhwali खाणु (khāṇu), Bhojpuri खाईल (khāīl), Bengali খাওয়া (khaōẇa), Assamese খা (kha), Sylheti ꠈꠣꠃꠣ (xáua), Rajbanshi खाबा, Sinhalese කනවා (kanawā), Dhivehi ކަނީ (kanī).

Verb

खाना • (khānā) (Urdu spelling کھانا)

  1. to eat, subsist on
    हिन्दू धर्म के अनुसार, गाय का माँस नहीं खाना चाहिए।
    hindū dharm ke anusār, gāy kā mā̃s nahī̃ khānā cāhie.
    According to the Hindu religion, you should not eat beef.
  2. (idiomatic) to obtain (usually by wrong means)
    पैसे खाना ― paise khānā ― to obtain money by wrong means
  3. to accept, receive (often of physical violence)
    थप्पड़ खाना ― thappaṛ khānā ― to be slapped
Conjugation
Impersonal forms of
Undeclined
Stem खा
khā
Infinitive खाना
khānā
Oblique Infinitive खाने
khāne
Conjunctive खाकर, खाके
khākar, khāke
Progressive खाते-खाते
khāte-khāte
Participles
dir m s m p
obl m s 		f s f p
Infinitive खाना
khānā 		खाने
khāne 		खानी
khānī 		खानीं
khānī̃
Habitual खाता
khātā 		खाते
khāte 		खाती
khātī 		खातीं
khātī̃
Perfective खाया
khāyā 		खाये1
khāye1 		खायी1
khāyī1 		खायीं1
khāyī̃1
Prospective
Agentive 		खानेवाला
khānevālā 		खानेवाले
khānevāle 		खानेवाली
khānevālī 		खानेवालीं
khānevālī̃
Adjectival Perfective खाया हुआ
khāyā huā 		खाये हुए1
khāye hue1 		खायी हुई1
khāyī huī1 		खायी हुईं1
khāyī huī̃1
Habitual खाता हुआ
khātā huā 		खाते हुए
khāte hue 		खाती हुई
khātī huī 		खाती हुईं
khātī huī̃

1The participles खाये (khāye), खायी (khāyī) and खायीं (khāyī̃) can also be spelled without the y: खाए (khāe), खाई (khāī) and खाईं (khāī̃).

Personal forms of
Non-Aspectual
Singular Plural
1st
मैं 		2nd
तू 		3rd
यह/वह, ये/वो 		2nd
तुम 		1st
हम 		3rd, 2nd
ये/वो/वे, आप
Indicative PERF m खाया
khāyā 		खाये1
khāye1
f खायी1
khāyī1 		खायीं1
khāyī̃1
FUT m खाऊँगा
khāūṅgā 		खायेगा4
khāyegā4 		खाओगे
khāoge 		खायेंगे4
khāyeṅge4
f खाऊँगी
khāūṅgī 		खायेगी4
khāyegī4 		खाओगी
khāogī 		खायेंगी4
khāyeṅgī4
Subjunctive FUT m
f 		खाऊँ
khāū̃ 		खाये2
khāye2 		खाओ
khāo 		खायें2
khāyẽ2
Contrafactual PST m खाता
khātā 		खाते
khāte
f खाती
khātī 		खातीं
khātī̃
Imperative PRS m
f 		खा
khā 		खाओ
khāo 		खाइये3
khāiye3
FUT m
f 		खाइयो
khāiyo 		खाना
khānā 		खाइयेगा3
khāiyegā3
Habitual Aspect
Indicative PRS m खाता हूँ
khātā hū̃ 		खाता है
khātā hai 		खाते हो
khāte ho 		खाते हैं
khāte ha͠i
f खाती हूँ
khātī hū̃ 		खाती है
khātī hai 		खाती हो
khātī ho 		खाती हैं
khātī ha͠i
PST m खाता था
khātā thā 		खाते थे
khāte the
f खाती थी
khātī thī 		खाती थीं
khātī thī̃
Presumptive PRS
PST 		m खाता हूँगा
khātā hūṅgā 		खाता होगा
khātā hogā 		खाते होगे
khāte hoge 		खाते होंगे
khāte hoṅge
f खाती हूँगी
khātī hūṅgī 		खाती होगी
khātī hogī 		खाती होगी
khātī hogī 		खाती होंगी
khātī hoṅgī
Subjunctive PRS m खाता हूँ
khātā hū̃ 		खाता हो
khātā ho 		खाते हो
khāte ho 		खाते हों
khāte hõ
f खाती हूँ
khātī hū̃ 		खाती हो
khātī ho 		खाती हो
khātī ho 		खाती हों
khātī hõ
Contrafactual PST m खाता होता
khātā hotā 		खाते होते
khāte hote
f खाती होती
khātī hotī 		खाती होतीं
khātī hotī̃
Perfective Aspect
Singular Plural
1st
मैं 		2nd
तू 		3rd
यह/वह, ये/वो 		2nd
तुम 		1st
हम 		3rd, 2nd
ये/वो/वे, आप
Indicative PRS m खाया हूँ
khāyā hū̃ 		खाया है
khāyā hai 		खाये हो1
khāye ho1 		खाये हैं1
khāye ha͠i1
f खायी हूँ1
khāyī hū̃1 		खायी है1
khāyī hai1 		खायी हो1
khāyī ho1 		खायी हैं1
khāyī ha͠i1
PST m खाया था
khāyā thā 		खाये थे1
khāye the1
f खायी थी1
khāyī thī1 		खायी थीं1
khāyī thī̃1
FUT m खाया हूँगा
khāyā hūṅgā 		खाया होगा
khāyā hogā 		खाये होगे1
khāye hoge1 		खाये होंगे1
khāye hoṅge1
f खायी हूँगी1
khāyī hūṅgī1 		खायी होगी1
khāyī hogī1 		खायी होगी1
khāyī hogī1 		खायी होंगी1
khāyī hoṅgī1
Presumptive PRS
PST 		m खाया हूँगा
khāyā hūṅgā 		खाया होगा
khāyā hogā 		खाये होगे1
khāye hoge1 		खाये होंगे1
khāye hoṅge1
f खायी हूँगी1
khāyī hūṅgī1 		खायी होगी1
khāyī hogī1 		खायी होगी1
khāyī hogī1 		खायी होंगी1
khāyī hoṅgī1
Subjunctive PRS m खाया हूँ
khāyā hū̃ 		खाया हो
khāyā ho 		खाये हो1
khāye ho1 		खाये हों1
khāye hõ1
f खायी हूँ1
khāyī hū̃1 		खायी हो1
khāyī ho1 		खायी हो1
khāyī ho1 		खायी हों1
khāyī hõ1
FUT m खाया होऊँ
khāyā hoū̃ 		खाया होए
khāyā hoe 		खाये होओ1
khāye hoo1 		खाये होएँ1
khāye hoẽ1
f खायी होऊँ1
khāyī hoū̃1 		खायी होए1
khāyī hoe1 		खायी होओ1
khāyī hoo1 		खायी होएँ1
khāyī hoẽ1
Contrafactual PST m खाया होता
khāyā hotā 		खाये होते1
khāye hote1
f खायी होती1
khāyī hotī1 		खायी होतीं1
khāyī hotī̃1
Progressive Aspect
Indicative PRS m खा रहा हूँ
khā rahā hū̃ 		खा रहा है
khā rahā hai 		खा रहे हो
khā rahe ho 		खा रहे हैं
khā rahe ha͠i
f खा रही हूँ
khā rahī hū̃ 		खा रही है
khā rahī hai 		खा रही हो
khā rahī ho 		खा रही हैं
khā rahī ha͠i
PST m खा रहा था
khā rahā thā 		खा रहे थे
khā rahe the
f खा रही थी
khā rahī thī 		खा रही थीं
khā rahī thī̃
FUT m खा रहा हूँगा
khā rahā hūṅgā 		खा रहा होगा
khā rahā hogā 		खा रहे होगे
khā rahe hoge 		खा रहे होंगे
khā rahe hoṅge
f खा रही हूँगी
khā rahī hūṅgī 		खा रही होगी
khā rahī hogī 		खा रही होगी
khā rahī hogī 		खा रही होंगी
khā rahī hoṅgī
Presumptive PRS
PST
FUT 		m खा रहा हूँगा
khā rahā hūṅgā 		खा रहा होगा
khā rahā hogā 		खा रहे होगे
khā rahe hoge 		खा रहे होंगे
khā rahe hoṅge
f खा रही हूँगी
khā rahī hūṅgī 		खा रही होगी
khā rahī hogī 		खा रही होगी
khā rahī hogī 		खा रही होंगी
khā rahī hoṅgī
Subjunctive PRS m खा रहा हूँ
khā rahā hū̃ 		खा रहा हो
khā rahā ho 		खा रहे हो
khā rahe ho 		खा रहे हों
khā rahe hõ
f खा रही हूँ
khā rahī hū̃ 		खा रही हो
khā rahī ho 		खा रही हो
khā rahī ho 		खा रही हों
khā rahī hõ
FUT m खा रहा होऊँ
khā rahā hoū̃ 		खा रहा होए
khā rahā hoe 		खा रहे होओ
khā rahe hoo 		खा रहे होएँ
khā rahe hoẽ
f खा रही होऊँ
khā rahī hoū̃ 		खा रही होए
khā rahī hoe 		खा रही होओ
khā rahī hoo 		खा रही होएँ
khā rahī hoẽ
Contrafactual PST m खा रहा होता
khā rahā hotā 		खा रहे होते
khā rahe hote
f खा रही होती
khā rahī hotī 		खा रही होतीं
khā rahī hotī̃
1st
मैं 		2nd
तू 		3rd
यह/वह, ये/वो 		2nd
तुम 		1st
हम 		3rd, 2nd
ये/वो/वे, आप
Singular Plural

1The participles खाये (khāye), खायी (khāyī) and खायीं (khāyī̃) can also be spelled without the y: खाए (khāe), खाई (khāī) and खाईं (khāī̃).
2The forms खाये (khāye) and खायें (khāyẽ) can also be spelled without the y: खाए (khāe) and खाएँ (khāẽ).
3The forms खािये (khāiye) and खाियेगा (khāiyegā) can also be spelled without the y: खािए (khāie) and खािएगा (khāiegā).
4The forms खायेगा (khāyegā), खायेंगे (khāyeṅge), खायेगी (khāyegī) and खायेंगी (khāyeṅgī) can also be spelled without the y: खाएगा (khāegā), खाएँगे (khāeṅge), खाएगी (khāegī) and खाएँगी (khāeṅgī).

Etymology 3

See the etymology of the corresponding lemma form.

Noun

खाना • (khānā) m

  1. nuqtaless form of ख़ाना (xānā)

Further reading

Marathi

Etymology

Borrowed from Classical Persian خانه (xāna).

Pronunciation

  • IPA(key): /kʰa.na/

Noun

खाना • (khānā) m

  1. place

Further reading

Nepali

Pronunciation

  • IPA(key): [kʰänä]
  • Phonetic Devanagari: खाना

Etymology 1

Borrowed from Hindi खाना (khānā), ultimately from Sanskrit खादन (khādana, “the act of eating; food”).

Noun

खाना • (khānā)

  1. food
Declension
Declension of खाना
Singular Plural
nominative खाना [kʰänä] खानाहरू [kʰänä̤ːɾu]
accusative खानालाई [kʰänäläi] खानाहरूलाई [kʰänä̤ːɾuläi]
instrumental/ergative खानाले [kʰänäle] खानाहरूले [kʰänä̤ːɾule]
dative खानालाई [kʰänäläi] खानाहरूलाई [kʰänä̤ːɾuläi]
ablative खानाबाट [kʰänäbäʈʌ] खानाहरूबाट [kʰänä̤ːɾubäʈʌ]
genitive खानाको [kʰänäko] खानाहरूको [kʰänä̤ːɾuko]
locative खानामा [kʰänämä] खानाहरूमा [kʰänä̤ːɾumä]
Notes:
  • -को (-ko) becomes:
    • -का (-kā) when followed by a plural noun.
    • -की (-kī) when followed by a feminine noun.

Etymology 2

Borrowed from Hindi ख़ाना (xānā), from Classical Persian خَانَه (xāna).

Noun

खाना • (khānā)

  1. compartment
Declension
Declension of खाना
Singular Plural
nominative खाना [kʰänä] खानाहरू [kʰänä̤ːɾu]
accusative खानालाई [kʰänäläi] खानाहरूलाई [kʰänä̤ːɾuläi]
instrumental/ergative खानाले [kʰänäle] खानाहरूले [kʰänä̤ːɾule]
dative खानालाई [kʰänäläi] खानाहरूलाई [kʰänä̤ːɾuläi]
ablative खानाबाट [kʰänäbäʈʌ] खानाहरूबाट [kʰänä̤ːɾubäʈʌ]
genitive खानाको [kʰänäko] खानाहरूको [kʰänä̤ːɾuko]
locative खानामा [kʰänämä] खानाहरूमा [kʰänä̤ːɾumä]
Notes:
  • -को (-ko) becomes:
    • -का (-kā) when followed by a plural noun.
    • -की (-kī) when followed by a feminine noun.

Further reading

  • Turner, Ralph Lilley (1931) “खाना”, in A comparative and etymological dictionary of the Nepali language, London: K. Paul, Trench, Trubner
  • Schmidt, Ruth L. (1993) “खाना”, in A Practical Dictionary of Modern Nepali, Ratna Sagar
This article is issued from Wiktionary. The text is available under Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 unless otherwise noted. Additional terms may apply for the media files.