ไข้ใจ

From ไข้ (kâi, “fever”) +‎ ใจ (jai, “heart”), literally “mental fever”.

ไข้ใจ • (kâi-jai)

1. (idiomatic) heartache; heartsickness.
   • ลิลิตพระลอ:

     ผิวไข้พูลพยาธิไซร้ ยาหาย ง่ายนา ไข้หลากทั้งหลายใคร ช่วยได้ ไข้ใจแต่จักตาย ดีกว่า ไส้นา สองพี่นึกในไว้ แต่ถ้าเผาเผือ

     pì kâi puun pá-yâat sái · yaa hǎai · ngâai naa · kâi làak táng-lǎai krai · chûai dâai · kâi-jai dtɛ̀ɛ jàk dtaai · dii gwàa · sâi naa · sɔ̌ɔng pîi nʉ́k nai wái · dtɛ̀ɛ tâa pǎo pʉ̌ʉa

     Should it be a fever that only increases ailments, it will easily be treated by any medicine. All those various fevers could be dealt with by anybody. But when it is a mental fever, we better give up our lives! Then, you two can only think of awaiting the time to arrange a funeral for both of us.

   • เจ้าพระยาพระคลัง (หน), สามก๊ก, ตอน ๑๑:

     เอียวปิวกับจูฮีเดิรมากลางทาง เอียวปิวจึงปรึกษากับจูฮีว่า เราเปนขุนนางพระมหากษัตริย์ชุบเลี้ยงอยู่ในแผ่นดิน ครั้งนี้ พระเจ้าเหี้ยนเต้ทรงพระทุกข์ทรมานอยู่ เราจะละเสียก็เปนคนหากตัญญูไม่ จำเราจะคิดทำนุบำรุงแผ่นดินให้พระองค์อยู่เย็นเปนสุขจึงจะควร แล้วกอดฅอกันร้องไห้จนล้มลงในที่นั้น ครั้นฟื้นขึ้น ต่างคนต่างกลับไปบ้าน จูฮีนั้นเปนไข้ใจตาย

     iao-bpiu gàp juu-hii dəən maa glaang taang iao-bpiu jʉng bprʉ̀k-sǎa gàp juu-hii wâa rao bpen kǔn-naang prá-má-hǎa-gà-sàt chúp-líiang yùu nai pɛ̀n-din kráng-níi prá-jâao hîian-dtêe song prá-túk-tɔɔ-rá-maan yùu rao jà lá sǐia gɔ̂ɔ bpen kon hǎa gà-dtan-yuu mâi jam rao jà kít tam-nú-bam-rung pɛ̀n-din hâi prá-ong yùu-yen-bpen-sùk jʉng jà kuuan lɛ́ɛo gɔ̀ɔt kɔɔ gan rɔ́ɔng-hâai jon lóm long nai tîi nán krán fʉ́ʉn kʉ̂n dtàang kon dtàang glàp bpai bâan juu-hii nán bpen kâi-jai dtaai

     As Yang Biao and Zhu Jun were walking in the middle of their way, Yang Biao conferred with Zhu Jun, saying: 'We are public officials and have enjoyed His Majesty's patronage in the government service. Now that His Majesty Xian the Emperor is being in dire straits, if we ignore him, we will be labelled ingrates! It is appropriate for us to nurture the nation and establish His Majesty in peace and prosperity.' Then they embraced each other's neck and began to weep till they fell down unconscious at that very place. Once having regained consciousness, each of them returned home. As for Zhu Jun, he came down with a mental fever and died.

   • เจ้าพระยาพระคลัง (หน), สามก๊ก, ตอน ๔๑:

     จิวยี่ได้ฟังดังนั้นก็มีความยินดีดังขงเบ้งเอายาทิพย์มาทาลงให้ โรคซึ่งเปนไข้ใจนั้นก็หาย จึงลุกขึ้นคำนับขงเบ้งแล้วสั่งให้ทหารไปปลูกโรงพิธี

     jiu-yîi dâai fang dang-nán gɔ̂ɔ mii kwaam-yin-dii dang kǒng-bêng ao yaa típ maa taa long hâi rôok sʉ̂ng bpen kâi-jai nán gɔ̂ɔ hǎai jʉng lúk kʉ̂n kam-náp kǒng-bêng lɛ́ɛo sàng hâi tá-hǎan bpai bplùuk roong-pí-tii

     Having heard so, Zhou Yu was delighted as if Kong Ming had descended with a divine medicine and applied it upon him. Thus his condition that had been worsened by a mental fever did recover. He then rose to give Kong Ming a courtesy and directed his soldiers to build the altar.

   • 2014, ไอตะวัน, เริงรักลวงใจ, eReader (Thailand):

     พี่จะรักษาไข้กายและไข้ใจให้หวานเอง

     pîi jà rák-sǎa kâi-gaai lɛ́ kâi-jai hâi wǎan eeng

     Wan, I will heal both your physical fever and mental fever myself.

   • 2015, ยิปซี, ห้วงรักห้วงมายา, eReader (Thailand), page 170:

     รู้ดีว่า ไข้กายไม่อาจทำอะไรรินนลีได้ แต่ไข้ใจใครเลยจะโอบอุ้มหัวใจบอบช้ำให้หายเจ็บปวดได้

     rúu dii wâa kâi-gaai mâi àat tam à-rai rin-ná-lii daai dtɛ̀ɛ kâi-jai krai ləəi jà òop-ûm hǔua-jai bɔ̀ɔp-chám hâi hǎai jèp-bpùuat dâai

     He knew so well that no physical fever could do anything to Rinnali. But for a mental fever, who could ever caress the wounded heart and free it from torment?