नीललोहित
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit नीललोहित (nīlalohita). By surface analysis, नील (nīl) + लोहित (lohit).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /niːl.loː.ɦɪt̪/
Adjective
नीललोहित • (nīllohit) (indeclinable, Urdu spelling نیل لوہت)
Proper noun
नीललोहित • (nīllohit) m
Declension
| singular | |
|---|---|
| direct | नीललोहित nīllohit |
| oblique | नीललोहित nīllohit |
| vocative | नीललोहित nīllohit |
Further reading
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “नीललोहित”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- নীললোহিত (Assamese script)
- ᬦᬷᬮᬮᭀᬳᬶᬢ (Balinese script)
- নীললোহিত (Bengali script)
- 𑰡𑰱𑰩𑰩𑰺𑰮𑰰𑰝 (Bhaiksuki script)
- 𑀦𑀻𑀮𑀮𑁄𑀳𑀺𑀢 (Brahmi script)
- နီလလောဟိတ (Burmese script)
- નીલલોહિત (Gujarati script)
- ਨੀਲਲੋਹਿਤ (Gurmukhi script)
- 𑌨𑍀𑌲𑌲𑍋𑌹𑌿𑌤 (Grantha script)
- ꦤꦷꦭꦭꦺꦴꦲꦶꦠ (Javanese script)
- 𑂢𑂲𑂪𑂪𑂷𑂯𑂱𑂞 (Kaithi script)
- ನೀಲಲೋಹಿತ (Kannada script)
- នីលលោហិត (Khmer script)
- ນີລໂລຫິຕ (Lao script)
- നീലലോഹിത (Malayalam script)
- ᠨᡳᡳᠯᠠᠯᠣᡥᡳᢠᠠ (Manchu script)
- 𑘡𑘲𑘩𑘩𑘻𑘮𑘱𑘝 (Modi script)
- ᠨᠢᠢᠯᠠᠯᠣᠸᠠᠾᠢᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧁𑧓𑧉𑧉𑧜𑧎𑧒𑦽 (Nandinagari script)
- 𑐣𑐷𑐮𑐮𑑀𑐴𑐶𑐟 (Newa script)
- ନୀଲଲୋହିତ (Odia script)
- ꢥꢷꢭꢭꣂꢲꢶꢡ (Saurashtra script)
- 𑆤𑆵𑆬𑆬𑆾𑆲𑆴𑆠 (Sharada script)
- 𑖡𑖱𑖩𑖩𑖺𑖮𑖰𑖝 (Siddham script)
- නීලලොහිත (Sinhalese script)
- 𑩯𑩑𑩛𑩽𑩽𑩕𑪂𑩑𑩫 (Soyombo script)
- 𑚝𑚯𑚥𑚥𑚴𑚩𑚮𑚙 (Takri script)
- நீலலோஹித (Tamil script)
- నీలలోహిత (Telugu script)
- นีลโลหิต (Thai script)
- ནཱི་ལ་ལོ་ཧི་ཏ (Tibetan script)
- 𑒢𑒲𑒪𑒪𑒼𑒯𑒱𑒞 (Tirhuta script)
- 𑨝𑨁𑨊𑨬𑨬𑨆𑨱𑨁𑨙 (Zanabazar Square script)
Etymology
From नील (nīla, “dark colour; dark blue”) + लोहित (lohita, “red”).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /niː.lɐ.lɐw.ɦi.tɐ́/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /n̪iː.l̪ɐ.l̪oː.ɦi.t̪ɐ/
Noun
नीललोहित • (nīlalohitá) stem, m
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | नीललोहितः (nīlalohitáḥ) | नीललोहितौ (nīlalohitaú) नीललोहिता¹ (nīlalohitā́¹) |
नीललोहिताः (nīlalohitā́ḥ) नीललोहितासः¹ (nīlalohitā́saḥ¹) |
| accusative | नीललोहितम् (nīlalohitám) | नीललोहितौ (nīlalohitaú) नीललोहिता¹ (nīlalohitā́¹) |
नीललोहितान् (nīlalohitā́n) |
| instrumental | नीललोहितेन (nīlalohiténa) | नीललोहिताभ्याम् (nīlalohitā́bhyām) | नीललोहितैः (nīlalohitaíḥ) नीललोहितेभिः¹ (nīlalohitébhiḥ¹) |
| dative | नीललोहिताय (nīlalohitā́ya) | नीललोहिताभ्याम् (nīlalohitā́bhyām) | नीललोहितेभ्यः (nīlalohitébhyaḥ) |
| ablative | नीललोहितात् (nīlalohitā́t) | नीललोहिताभ्याम् (nīlalohitā́bhyām) | नीललोहितेभ्यः (nīlalohitébhyaḥ) |
| genitive | नीललोहितस्य (nīlalohitásya) | नीललोहितयोः (nīlalohitáyoḥ) | नीललोहितानाम् (nīlalohitā́nām) |
| locative | नीललोहिते (nīlalohité) | नीललोहितयोः (nīlalohitáyoḥ) | नीललोहितेषु (nīlalohitéṣu) |
| vocative | नीललोहित (nī́lalohita) | नीललोहितौ (nī́lalohitau) नीललोहिता¹ (nī́lalohitā¹) |
नीललोहिताः (nī́lalohitāḥ) नीललोहितासः¹ (nī́lalohitāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
Adjective
नीललोहित • (nīlalohitá) stem
- dark blue, purple; blue and red
- c. 1200 BCE – 800 BCE, Kṛṣṇa-Yajurveda (Taittirīya Saṃhitā) IV.5.10.1:
- द्रापे॒ अन्ध॑सस्पते॒ दरि॑द्र॒न्-नील॑लोहित ।
ए॒षां पुरु॑षाणामे॒षां प॑शू॒नां मा भेर्माऽरो॒ मो ए॑षां॒ किञ्च॒नाम॑मत् ।- drā́pe ándhasaspate dáridran-nī́lalohita.
eṣā́ṃ púruṣāṇāmeṣā́ṃ paśūnā́ṃ mā́ bhérmā́ʼro mó eṣāṃ kíñcanā́mamat. - O pursuer, O lord of the Soma plants, O waster, [you who are] red and blue,
Do not frighten or injure any of these people, or these cattle;
May none one of these be injured.
- drā́pe ándhasaspate dáridran-nī́lalohita.
- द्रापे॒ अन्ध॑सस्पते॒ दरि॑द्र॒न्-नील॑लोहित ।
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | नीललोहितः (nīlalohitáḥ) | नीललोहितौ (nīlalohitaú) नीललोहिता¹ (nīlalohitā́¹) |
नीललोहिताः (nīlalohitā́ḥ) नीललोहितासः¹ (nīlalohitā́saḥ¹) |
| accusative | नीललोहितम् (nīlalohitám) | नीललोहितौ (nīlalohitaú) नीललोहिता¹ (nīlalohitā́¹) |
नीललोहितान् (nīlalohitā́n) |
| instrumental | नीललोहितेन (nīlalohiténa) | नीललोहिताभ्याम् (nīlalohitā́bhyām) | नीललोहितैः (nīlalohitaíḥ) नीललोहितेभिः¹ (nīlalohitébhiḥ¹) |
| dative | नीललोहिताय (nīlalohitā́ya) | नीललोहिताभ्याम् (nīlalohitā́bhyām) | नीललोहितेभ्यः (nīlalohitébhyaḥ) |
| ablative | नीललोहितात् (nīlalohitā́t) | नीललोहिताभ्याम् (nīlalohitā́bhyām) | नीललोहितेभ्यः (nīlalohitébhyaḥ) |
| genitive | नीललोहितस्य (nīlalohitásya) | नीललोहितयोः (nīlalohitáyoḥ) | नीललोहितानाम् (nīlalohitā́nām) |
| locative | नीललोहिते (nīlalohité) | नीललोहितयोः (nīlalohitáyoḥ) | नीललोहितेषु (nīlalohitéṣu) |
| vocative | नीललोहित (nī́lalohita) | नीललोहितौ (nī́lalohitau) नीललोहिता¹ (nī́lalohitā¹) |
नीललोहिताः (nī́lalohitāḥ) नीललोहितासः¹ (nī́lalohitāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | नीललोहिता (nīlalohitā́) | नीललोहिते (nīlalohité) | नीललोहिताः (nīlalohitā́ḥ) |
| accusative | नीललोहिताम् (nīlalohitā́m) | नीललोहिते (nīlalohité) | नीललोहिताः (nīlalohitā́ḥ) |
| instrumental | नीललोहितया (nīlalohitáyā) नीललोहिता¹ (nīlalohitā́¹) |
नीललोहिताभ्याम् (nīlalohitā́bhyām) | नीललोहिताभिः (nīlalohitā́bhiḥ) |
| dative | नीललोहितायै (nīlalohitā́yai) | नीललोहिताभ्याम् (nīlalohitā́bhyām) | नीललोहिताभ्यः (nīlalohitā́bhyaḥ) |
| ablative | नीललोहितायाः (nīlalohitā́yāḥ) नीललोहितायै² (nīlalohitā́yai²) |
नीललोहिताभ्याम् (nīlalohitā́bhyām) | नीललोहिताभ्यः (nīlalohitā́bhyaḥ) |
| genitive | नीललोहितायाः (nīlalohitā́yāḥ) नीललोहितायै² (nīlalohitā́yai²) |
नीललोहितयोः (nīlalohitáyoḥ) | नीललोहितानाम् (nīlalohitā́nām) |
| locative | नीललोहितायाम् (nīlalohitā́yām) | नीललोहितयोः (nīlalohitáyoḥ) | नीललोहितासु (nīlalohitā́su) |
| vocative | नीललोहिते (nī́lalohite) | नीललोहिते (nī́lalohite) | नीललोहिताः (nī́lalohitāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | नीललोहितम् (nīlalohitám) | नीललोहिते (nīlalohité) | नीललोहितानि (nīlalohitā́ni) नीललोहिता¹ (nīlalohitā́¹) |
| accusative | नीललोहितम् (nīlalohitám) | नीललोहिते (nīlalohité) | नीललोहितानि (nīlalohitā́ni) नीललोहिता¹ (nīlalohitā́¹) |
| instrumental | नीललोहितेन (nīlalohiténa) | नीललोहिताभ्याम् (nīlalohitā́bhyām) | नीललोहितैः (nīlalohitaíḥ) नीललोहितेभिः¹ (nīlalohitébhiḥ¹) |
| dative | नीललोहिताय (nīlalohitā́ya) | नीललोहिताभ्याम् (nīlalohitā́bhyām) | नीललोहितेभ्यः (nīlalohitébhyaḥ) |
| ablative | नीललोहितात् (nīlalohitā́t) | नीललोहिताभ्याम् (nīlalohitā́bhyām) | नीललोहितेभ्यः (nīlalohitébhyaḥ) |
| genitive | नीललोहितस्य (nīlalohitásya) | नीललोहितयोः (nīlalohitáyoḥ) | नीललोहितानाम् (nīlalohitā́nām) |
| locative | नीललोहिते (nīlalohité) | नीललोहितयोः (nīlalohitáyoḥ) | नीललोहितेषु (nīlalohitéṣu) |
| vocative | नीललोहित (nī́lalohita) | नीललोहिते (nī́lalohite) | नीललोहितानि (nī́lalohitāni) नीललोहिता¹ (nī́lalohitā¹) |
- ¹Vedic
See also
| श्वेत (śvetá), शुक्ल (śuklá), शुभ्र (śubhrá), धवल (dhavalá), गौर (gaurá) | धूमल (dhūmala), धूसर (dhūsara), पलित (palitá), मलिन (malina), रजत (rajata), कपोतक (kapotaká) | कृष्ण (kṛṣṇa), काल (kāla), श्याम (śyāma), श्याव (śyāva), कज्जल (kajjala) |
| रक्त (rakta), रुधिर (rudhira), सिन्दूर (sindūra), अरुष (aruṣa), ताम्र (tāmra); रोहित (rohita), लोहित (lohita) | नारङ्ग (nāraṅga), कमल (kamala); कद्रु (kadru), बभ्रु (babhru), कपिश (kapiśa) | पीत (pīta), कषाय (kaṣāya), पिङ्गल (piṅgala); पाण्डु (pāṇḍu), हिरण्य (hiraṇya), |
| शादहरित (śā́daharita) | हरित (harita), पलाश (palāśa), शाद्वल (śādvala), मारकत (mārakata) | नील (nī́la) |
| कपोतक (kapotaká) | आकाशवर्ण (ākāśavarṇa) , राजावर्त (rājāvarta), वैडूर्य (vaiḍūrya) | नील (nī́la), मेचक (mecaka), कालक (kālaka) |
| धूम्र (dhūmra); तुत्थ (tuttha) | शोण (śóṇa), नीललोहित (nīlalohita) | पाटल (pāṭala), अरुण (aruṇa), ब्रध्न (bradhna) |
Further reading
- Monier Williams (1899) “नीललोहित”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 566, column 3.